Okuma vazgeçilmez bir eğitim aracıdır. Toplumun gelişmişlik düzeyinin bağlı olduğu unsurlardan biri de okumadır. Ne var ki her okuma doğru değildir. Peki doğru okuma nedir ve yanlış okuma nasıl düzeltilir?
Okuma becerisinin hayatta kazanılan en değerli becerilerden olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Bundan daha değerli olan ise doğru okuma yapabilmektir. Doğru okumak hızlı ve anlayarak okuma yapmakla mümkündür. Hızlı okuma yöntemlerinden yararlanmadan yavaş ve anlamadan okumayı, yanlış okumak olarak değerlendirebiliriz.
Hızlı Okumak İçin En Büyük Engel: Okuma Hataları
Hızlı okumaya dair doğruluğuna inanılan en büyük yanlış hızlı okumanın anlamaya engel olduğu yönündedir. Oysa hızlı okuma çalışmaları aynı zamanda algı düzeyinin de artmasını sağlar. Aksi halde yanlış okuma yapılır. Aşağıdaki tabloda doğru okuma ile yanlış okuma arasındaki farkı görebilirsiniz:
| Doğru okuma | Yanlış okuma |
| Kelimeleri doğru telaffuz | Kelimeleri yanlış telaffuz |
| Kelimeleri hızlıca anlamlandırabilme | Kelimeleri anlamlandırmada güçlük |
| Sözcüğün yansıttığı duyguya dikkat ederek okuma | Sözcüğün yansıttığı duyguya dikkat etmeden okuma |
| Yazım ve imla kurallarına göre okuyabilme | Yazım ve imla kurallarını fark etmeden düz okuma yapma |
| Vurgu ve tonlamaya dikkat ederek okuyabilme | Vurgu ve tonlamaya dikkat etmeden okuma |
| Nefes kontrolü yapabilme | Nefesi kontrol edememe |
Hızlı okumaya engel olabilecek yanlış okuma tutum ve davranışlarına değinmeden önce altını çizmeliyiz ki harfleri hatırlamakta güçlük çekme, harfleri atlayarak yazma, hecelemede güçlük çekme gibi durumlar bir öğrenme güçlüğü olan disleksinin belirtileridir. Bu durumda farklı eğitim yaklaşımları uygulamak gerekecektir.
Heceleme
Heceleme yetişkinlerden ziyade çocukların sıklıkla yaptığı bir okuma hatasıdır. Esasında okumayı öğrenme aşamasında fayda sağlar; fakat sonraki dönemlerde heceleme yapmak doğru değildir. Beynin hızı görme hızından daha fazla olduğundan, heceleme yapmak beynin yorulmasına sebebiyet verir.
Çocukların ortalama okuma hızı üzerinde olumsuz etkisi bulunan bu okuma yönteminin okuma zevkini köreltmesi de mümkündür. Sorunun çözülebilmesi ise görme yelpazesinin genişletilmesidir. Bu noktada hızlı okuma eğitimlerinde de yapılan göz egzersizleri faydalı olur.
Kelimeleri Tek Tek Okuma
Hızlı okuma teknikleri üzerine eğitim veren bir eğitmene yanlış okuma türleri nelerdir diye sorduğunuzda söyleyeceği ilk okuma yöntemlerinden biri kelime kelime okumak olacaktır. Nitekim okuma hızını artıran bir teknik olan hızlı okuma kelime kelime değil, gruplama yaparak okumaya dayanır.
Kelime kelime okumanın okuma hızını düşürmesine engel olmak için şunları yapmakta fayda vardır:
- Göz kaslarını çalıştıran egzersizler yaparak görme alanının genişlemesini sağlama
- İlk ve son kelimeyi daire içine alıp diğer kelimelerin altını çizme ve son kelimeyi okuma
- Anlamlı kelimeleri yuvarlak içine alarak okuma yapma
Geriye Dönüp Tekrar Okuma
Geriye dönüp okumak okuma hızını fazlasıyla düşürür. Bu alışkanlığın nedeni genellikle özgüven eksikliğinden kaynaklanır. Tekrarlamanın daha iyi anlamayı sağladığı elbette doğrudur; fakat beyin ağır tempodan sıkılır ve başka konulara yönelme isteği oluşur. En iyi çözüm anlayamam endişesini ortadan kaldırmak için motivasyonu yükseltmek, kendine olan özgüveninin artmasını sağlamaktır. Satırların üzerini kapatarak okuma yapmak da faydalı olur.
Konuya İlgisizlik
Okuma hızını düşüren ve okuma hatası olarak ifade edebileceğimiz alışkanlıklardan biri de ilgi duyulmayan konuya ait bir metni okumaktır. Bu noktada yaşa göre kitap ve dergi seçimi yapmak gerekir. İlgi duyulmayan konuda metin okumak bir zorunluluktan da kaynaklanabilir. Bu durumda yapılabilecek en iyi şey “hızlı okursam anlayamam” düşüncesinden uzaklaşmak ve metni dikkat dağıtıcı unsurların bulunmadığı bir ortamda okumaktır.
Dudak Kıpırdatarak ve Kafa Sesi Kullanarak Okuma Yapmak
Hızlı okumanın, yani dakikada okunan kelime sayısını artırmanın en iyi yolu sessiz okuma yapmaktır. Sessiz okuma ile kastettiğimiz şey dudak kıpırdatmak veya kafa sesi olarak ifade edilen iç sesi kullanmak değildir. Bu konuştuğumuz gibi okumak olur. Sesli okuma yapmak da okuma hızını düşürür. Tamamen sessiz okumaya alışabilmek nefes egzersizleri yapmakla mümkündür.
Parmakla Takip Etmek
İlkokul döneminde parmakla satırları takip etmek okumayı öğrenmek için oldukça etkili bir yöntemdir. Bununla birlikte okuma hızının artması için bu alışkanlığı ilkokul 4. sınıftan itibaren bırakmak gerekir. Parmakla takip etmeden hızlı okuma yapmaya alışma sürecinde metinlerin puntosunu seviyeye göre ayarlamak faydalı olur.
Görme Mesafesini Ayarlamamak
Göz çabuk yorulup zarar görebilen bir organımızdır. Metinleri okurken görme mesafesi bırakmamak gözün çabuk yorulmasına sebebiyet verir. Bu durumda da anlayarak hızlı okuma yapmak pek de mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla göz ile metin arasında yaklaşık 20-30 cm bırakmak gerekir.
Hızlı ve Doğru Okuma Teknikleri
Hızlı okuma tekniği hakkında üzerinde tekrar tekrar durmamız gereken nokta hızlı okumanın yalnızca okuma hızını artıran bir teknik olmadığıdır. Hızlı okuma tekniği sayesinde algılama hızını da artırmak mümkündür. Hızlı okuma aşamaları şöyledir:
- Aşama: Hızlı okuma tekniklerini öğrenme
- Aşama: Göz kaslarını hızlandırma
- Aşama: Gözün hızına yetişen algı oranı
- Aşama: Tekniği kullanarak aşinalık kazanma
- Aşama: Kelimeleri gruplar halinde okuma
- Aşama: Mezuniyet seviyesine göre olması gereken hızda okuma yapma
Hızlı okuma becerisi geliştirmenin ilk aşaması hızlı okuma tekniklerini öğrenmektir. Okuma hızlandırma teknikleri genel olarak şunlardır:
- Gözden geçirme ve tarama tekniği
- 5N1K tekniği (ne, ne zaman, nerede, nasıl, neden, kim)
- El hızı tekniği (işaretçi tekniği)
- Sütun tarama tekniği
Okuduğunu anlamayı geliştirme için de şunlara dikkat etmek gerekir:
- Odaklanmak ve güçlü bir dikkatle hem ana düşünceyi hem yan düşünceleri kavramak
- Önemli kısımların altını çizmek
- Kelime dağarcığını geliştirmek için sürekli okuma yapmak
- Zihinde canlandırma yaparak okumak
- Hızlı okumanın yolları konusunda detayları paylaşan kitaplar okumak. Hızlı okuma kitabı önerileri yazımızı okuyarak hangi kitabı okumak istediğinize karar verebilirsiniz.
Özetle;
Uygun okuma yöntemlerini kullanarak hızlı okuma yapabilmek mümkün olsa da hızlı okumaya engel pek çok neden vardır. Bu nedenleri sıraladık ve yanlış okuma nasıl düzeltilir, hızlı ve doğru okuma teknikleri nelerdir gibi soruları yanıtladık. Aynı zamanda okuma bozukluğundan da bahsettik.
Yanlış okuma düzeltme için paylaştığımız ipuçları sayesinde metinleri anlam bütünlüğü içinde hızlıca okuyabilirsiniz. Teknik ve yöntemleri kullanarak istikrarlı şekilde hızlı okuma çalışmaları yaparak okuma hızını 10 kat artırmak mümkündür. Siz de okuma hızınızı artırmak ve doğru bir şekilde okuma yapabilmek istiyorsanız hızlı okuma eğitimi almalısınız.
