Rektörlük görev süresinden atama yöntemine her detayıyla merak edilen bir meslektir. Özellikle üniversite eğitim sürecinde rektör nedir sorusu gündeme gelir. Gelin sorunun yanıtını detaylıca irdeleyerek rektör nasıl seçilir gibi konuları da açıklığa kavuşturalım.
Rektör Ne Demek?
Rektör nedir sorusunu hem eğitim öğretim hem de üniversite terimi olarak yanıtlayalım. Latince kökenli rektör kelimesi yöneten anlamına gelir. Rektör kelimesinin eğitim ve öğretim açısından anlamı üniversitenin tüzel kişiliğini temsil eden profesör şeklindedir. Üniversite terimi olarak rektör, eğitim ve öğretimin eşgüdümlü şekilde yürütülmesinden sorumlu profesör olarak ifade edilir. Bu bağlamda rektör ne demek sorusu, özerk olmayan üniversitelerin yönetiminden sorumlu olan kimse olarak karşılık bulur.
Kayyum Rektör Nedir?
Arapça kökenli bir kelime olan ve kayyım olarak da ifade edilen kayyum, “başkasına ait işi yapmak ya da başkasının malını idare etmek için tayin edilen kişi” anlamına gelir. Kayyum olarak atanan kişi kamu görevlisi sayılmaktadır. Bu bağlamda kayyum rektörlüğünü, seçilen rektörün yerine Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile rektör atanması olarak ifade edebiliriz.
Üniversite Rektörü Nedir?
Rektörlüğe dair en çok gündeme gelen konulardan biri üniversite rektörü nedir şeklindedir. Rektör üniversite ve bağlı birimlerinin idaresinden sorumlu kişi demektir. Bu tanım doğrultusunda “üniversite rektörü” ifadesiyle doğan başka kurumların yönetiminde rektörlükten bahsedilebilmesi önermesi doğru değildir. Bununla birlikte merak edenler için üniversite rektörünün, üniversitenin en üst karar merci olduğunu söyleyebiliriz.
Rektör Nasıl Seçilir?
Dünya genelinde rektör seçimleri için uygulanan prosedür farklılık gösterir. Türkiye’de rektör ataması vakıf üniversiteleri ile devlet üniversiteleri arasında farklılık gösterir. Vakıf üniversitelerinde rektör, mütevelli heyetinin teklifiyle cumhurbaşkanı tarafından atanır. Devlet üniversitelerinde rektör seçimi ve atama süreci Üniversitelerde Akademik Teşkilât Yönetmeliği 4. maddesinde şöyle belirtilmiştir: “Rektörün çağrısı ile toplanacak öğretim üyeleri tarafınca altı rektör adayı belirlenir. Adaylardan Yükseköğretim Kurulunun seçeceği üçü Cumhurbaşkanı’na sunulur. Cumhurbaşkanı üç adaydan birini rektör olarak atar.”
Rektör seçiminde gizli oylama yapılır. Oylama sonucunda eşitlik olması durumunda öncelik sırası kur’a çekilerek belirlenir. Rektör adaylarından hangilerinin seçildiği tutanakla tespit edilir. Rektör olma şartları ise şöyledir:
- Görev süresi sona eren rektörler iki dönemden fazla rektörlük yapmamışsa yeniden rektör olabilir.
- Rektör emeklilik yaş haddi 67’dir.
- Görev süresi bitimi yaş haddini aşıyorsa rektör görev süresi sonuna dek görevde kalır.
Rektör aylıklı profesörleri arasından en çok üç kişiyi rektör yardımcısı olarak seçer. Merkezi açık öğretim yapan üniversitelerde beş rektör yardımcısı seçilmesi mümkündür. Rektör yardımcılarının görev süresi 5 yıldır ve rektörün görev süresine bağlıdır.
Rektör Hangi Kuruma Bağlı Çalışır?
Rektörler üniversitelerin en yüksek mevkisinde çalışırlar. Bu nedenle yaygın kanı rektörlerin bağımsız çalıştığı yönündedir. Oysa rektörler bağımsız değildir. Rektörler çalışmalarını YÖK (Yükseköğretim Kurulu) bünyesinde yürütür. Rektörlerin cumhurbaşkanına gönderilmesi de YÖK tarafından belirlenir. Vakıf üniversitelerindeki rektörler de YÖK’e bağlıdır.
Rektörün Yetkileri Nelerdir?
Rektör üniversitelerin yöneticisi konumunda olduğundan görev ve sorumlulukları oldukça geniştir. Rektörler 4 yıllık görev sürecinde üniversite kurullarına başkanlık eder ve bağlı birimlerdeki düzeni sağlar. Rektör görevleri genel olarak aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Üniversite kurullarına başkanlık etmek
- Yükseköğretim üst kuruluşlarının kararlarını uygulamak
- Üniversitelerarası Kurul Başkanlığını eğitim-öğretim yılı sonunda ve gerekli diğer durumlarda bilimsel araştırma ve yayın faaliyetleri hakkında bilgilendirmek
- Yatırım programları, bütçe, kadro ihtiyacı gibi konularda hem üniversite yönetim kurulu ile senatosunun hem de bağlı birimlerin görüş ve önerilerini alıp ilgili raporları Yükseköğretim Kuruluna sunmak
- Bağlı kuruluş ve birimlerdeki öğretim elemanlarının veya personellerin görev yerlerini değiştirmek
- Bağlı kuruluş ve birimlerdeki öğretim elemanlarına veya personele yeni görevler vermek
- Üniversitenin birimleri ve pozisyon fark etmeksizin tüm görevliler için gözetim ve denetim görevini sürdürmek
- Kanun ve yönetmelik kapsamında belirtilen diğer görev ve sorumlulukları üstlenmek
Rektör Maaşı Ne Kadar?
Meslekler söz konusu olduğunda maaş en çok merak edilen detaylardan biridir. Rektör maaşı üniversitenin türü, kademe ve döner sermaye doğrultusunda değişkenlik gösterir. Son yapılan zam oranıyla birlikte maaş 19.075,19 Türk Lirası olmuştur.
Özetle;
Çoğu insan için gizemini koruyan pek çok meslek vardır. Özellikle de üniversite eğitiminden önceki dönemde mesleğe ilişkin detaylar merak edilir. Eğitim dünyasındaki rektör kime denir şeklindeki merakı gidermek istedik ve kayyum rektör ne demek, rektör nasıl seçilir gibi konuları yanıtladık. Savcılıktan hemşireliğe, aşçılıktan noterliğe farklı meslekler hakkında detaylı bilgi edinmek için meslekler sayfamızı takip etmenizi öneririz.
