Nasıl bir meslek seçmeliyim sizin için de yanıt bulması zor bir soru mu? Öyleyse meslek seçme rehberi niteliğindeki bu yazımız size hitap ediyor. Gelin meslek tercihi yaparken nelere dikkat etmek gerektiğine dair ipuçlarını takip edelim ve meslek seçimi nasıl yapılır sorusunun yanıtını bulalım.
Uygun meslek seçimi için tavsiyelerimize ve bilgileri paylaşmaya geçmeden önce, bu araştırmayı yaparak geleceğiniz hakkında doğru kararlar alma konusunda ilk aşamayı geçtiğinizi söyleyebiliriz. Nitekim meslek tercihinde bilinçsizce alınan her karar anksiyete (kaygı bozukluğu) gibi ciddi psikolojik rahatsızlıkların tetikleyicisi olabilir.
Meslek Seçerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Her anne baba kendince doğru bildiği yöntemlerle çocuğunu korumaya çalışır. Bu nedenledir ki annemiz babamız tarafından hemen her konuda yönlendirilmeye çalışırız. Elbette deneyim ve bilginin harmanlandığı öneriler oldukça kıymetlidir. Ne var ki istediğimiz mesleğin ne olduğuna karar verme konusunda sorumluluğu tek başımıza üstlenmeliyiz. Peki, meslek seçerken nelere dikkat etmeliyiz?
Geleceğinize yön veren sorunun pek çok yanıtı var. Öncelikle nelere dikkat etmemeniz gerektiğine dikkat çekmeliyiz. Evet, yanlış okumadınız. Bu tercihi yaparken göz önünde bulundurmanız gereken detaylar olduğu gibi dikkate almamanız gereken noktalar da vardır. Her detayı titizlikle değerlendirmelisiniz. Aksi halde istediğinizin ve doğru olanın gerçekten seçiminiz olup olmadığına karar vermeniz güçleşir.
Değişim süreklilik gösteren bir olgudur. Bir mesleğin günümüzde popüler olması gelecekte de popüler olacağının göstergesi sayılamaz. Bu nedenle sosyal çevrenizce popüler olan meslekleri yalnızca popülerliği nedeniyle seçmeyin. Bugün popüler olmayan bir meslek yarın için gelecek vadediyor olabilir.
Merkezi sınav sisteminin uygulandığı ülkemizde sınav puanına göre bölüm seçmek kulağa çok da yanlış gelmeyebilir. Nitekim puanınınız yetersiz kaldığında istediğiniz bölümü kazanmanız imkânsız olacaktır. Ne var ki yanlış hesap Bağdat’tan döner sözü meslek seçimi için pek de geçerli değildir. Bu nedenle sınav veya ders notlarına göre meslek seçimi yapmamanızı öneririz.
Meslek seçim sürecindeki en kritik noktalardan biri de gelire göre tercih yapmaktır. Dünyanın en çok para kazandıran mesleği de olsa yanlış seçilmiş bir meslek, zamanın lavların üzerine atılmış değerli bir elmas gibi boşa harcanması anlamına gelecektir. Gelirinizin değil, huzurunuzun yüksek olmasının mutluluk getireceğini aklınızdan çıkarmamalısınız.
Meslek seçiminde asla dikkat etmemeniz gerekenleri sıralamaya üniversite seçimi konusuyla devam edelim. Başarısıyla ün salmış bir üniversiteden mezun olmuş olmak iş hayatına bir adım öne başlamak anlamına gelir. Yalnız mesleğe göre seçim yapmak doğru bir yaklaşım değildir. Örneğin, sözel alanda başarılıyken teknik ağırlıklı bir üniversitede okumak pek de iyi olmayacaktır.
Doğru mesleğe sahip olma konusunda engel teşkil edebilecek unsurlara değindik. Gelelim neye dikkat etmeniz gerektiğine. Bu noktada sizlere onlarca unsurdan bahsetmememiz gerektiğini düşünüyor olabilirsiniz; fakat dikkat etmeniz yalnızca üç kritik unsur var: İlgi alanları, kişisel özellikler ve yetenek. Tercih etmek üzer olduğunuz mesleğin gerçekten size uygun olup olmadığını anlamak için şu soruları kendinize yöneltmeniz faydalı olur:
- Meslekte çalışma ortamı nasıl?
- Mesleğe sahip olmak üzere alacağınız eğitimin süresi ve maliyeti nedir?
- Mesleğin dünyadaki geçerliliği nedir? Farklı bir ülkeye gittiğinizde bu mesleği icra etmeniz mümkün olabilir mi?
- Mesleğe uygun kişisel özelliklere sahip misiniz?
- Seçtiğiniz meslekte kariyer yapmanız mümkün olabilir mi?
Meslek seçim sürecini kolaylaştırmak için;
- Eğitim alacağınız kampüsü görmek üzere üniversite gezilerine katılmanızı,
- Mesleğe ilişkin haberleri takip etmenizi,
- Mümkün olabiliyorsa mesleği yapan kişilerle iletişime geçmenizi,
- Alacağınız eğitimdeki ders içeriklerine göz atmanızı,
- Meslekler hakkında detaylı bilgi edinmenizi öneririz.
Meslekler hakkında bilgi edinmenin mesleğin getirdiği kazanç ve olumlu, olumsuz yönleri öğrenmekle mümkün olabileceği düşünülür. Oysa bunlar mesleği tanımak için yeterli değildir. Meslekleri tanımaya çalışırken mesleği şunlara göre değerlendirmeniz faydalı olur:
- Çalışılan ortam ve çalışma koşulları
- İşe girmek için sağlanması gereken koşullar
- Meslekte yükselebilmek için sağlamak gereken koşullar
- Emeklilik koşulları
Yeteneğe Göre Meslek Seçimi
Yeteneğinize ve ilgi alanlarınıza en uygun mesleği seçme konusunda bilimsel bir yönteme ihtiyaç duyuyorsanız online platformda ücretsiz olarak bulabileceğiniz meslek seçimi testi şeklindeki eğlenceli soruları yanıtlamanız da faydalı olur. Yeteneğe göre meslek seçim envanteri kapsamında 1’den 5’e kadar puanlanması istenen önermeler aşağıdaki gibidir:
- En başarılı olduğum ders matematiktir.
- Okuduğum metin ile dinlediğim metin arasında bir farklılık varsa hemen fark ederim.
- Soyut ve zor matematik sorularını çözmekten keyif alıyorum.
- Sınavda en çok doğru yanıt verdiğim alan fizik dersidir.
- Okul münazara yarışmalarında başarılı olabilirim.
- Bir laboratuvarda saatlerce araştırma yapabilirim.
- Üç boyutlu çizim yapabilirim.
- Doğru teknikleri uygulayarak fotoğraf çekebilirim.
- Tablo, grafik ve harita yorumlama konusunda yetenekli olduğumu düşünüyorum.
- Karikatür çizebilirim.
- İyi bir müzik kulağım olduğunu düşünüyorum.
- Farklı sesleri taklit edebilirim.
- Eğitim almadan da enstrüman çalabilirim
- Farklı dans çeşitlerini yapabilirim.
- Çevremdekiler beni dobra ve girişken olarak ifade eder.
- Günlerce kitap okuyabilirim.
- Evrenin oluşumu konusunda merakım canlıdır.
- Canlıların gelişim evreleri hakkında bilgi edinmeye çalışırım.
Yeteneklerinize meslek seçerken aşağıdaki tablodan da yardım alabilirsiniz:
| Sözel yetenek | Edebiyat, tarih, coğrafya, basın yayın, felsefe, sosyoloji, psikoloji, hukuk, dil bilimi, halkla ilişkiler |
| Sayısal yetenek | Fizik, kimya, biyoloji, matematik, astronomi, veterinerlik, tıp |
| Şekil uzay ilişkileri yeteneği | Makine, inşaat, mimarlık, diş hekimliği, ressamlık, heykeltıraşlık |
Kişiliğe Göre Meslek Seçimi
Meslek seçimi nasıl yapılır sorusuna yanıtlarından birinin de kişiliğe göre meslek seçimi olduğunu belirtmiştik. Her meslek için belli kişisel özelliklere sahip olmak önem taşır. Öyle ki hayvanlardan korkan birinin veteriner olması, yaraya bakamayan birinin doktorluk yapması düşünülemez.
Nitekim iş dünyasında açık pozisyonlar için verilen ilanlarda, adayların eğitim durumunun yanı sıra belli başlı özellikleri taşıması beklenir. Hatta kişilerin seçtikleri meslek için ayna benzetmesi yapmamız yanlış olmayacaktır. Meslek seçiminde kendinizi iyi tanımalısınız. Bunun için de kendinize şu soruları yöneltmelisiniz:
- En çok neyi yapmak bana keyif veriyor?
- Neyi iyi yapabiliyorum?
- Bireysel çalışmayı mı takım çalışmasını mı seviyorum?
- Sabırlı mıyım yoksa aceleci, tez canlı mıyım?
- İçe dönük müyüm, sosyal bir insan mıyım?
Kişilik tipleri ile uyumlu meslekler için aşağıdaki tablodan yararlanabilirsiniz:
| Kişilik tipi | Özellikler | İlgi alanı | Meslek (tipik) | |
| Gerçekçi | Antisosyal, hoşgörülü, içten, pratik | Mekanik çalışmalar, hayvanlarla ilgili çalışmalar | Beden eğitimi öğretmenliği, ziraatla ilgili meslekler, mühendislik alanları | |
| Araştırmacı | Eleştirel, çekingen, içe dönük, sabırlı | Fiziksel, biyolojik ve kültürel olgular | Astronot, antropolog, kimyager, matematik veya fizik öğretmeni | |
| Yaratıcı | Duyarlı, duygusal, heyecanlı | Sanatsal etkinlikler, estetiğin ön planda olduğu faaliyetler | Yazar, müzisyen, oyuncu, ressam, mimar, | |
| Sosyal | Yardımsever, anlayışlı, sorumluluk sahibi, içten | Öğretmek, yardım etmek, ikna etmek | Sosyal hizmet uzmanı, psikolog, halkla ilişkiler uzmanı, akademisyen | |
| Girişimci | Dinamik, maceracı, konuşkan | Eğlendirici etkinlikler, ikna etmeye yönelik faaliyetler | Avukat, politikacı, menajer, pazarlamacı | |
| Geleneksel | Dikkatli, düzenli, tutarlı, vicdanlı | Sistematik çalışmalar, kayıt tutma, hesaplama yapma | Kütüphaneci, muhasebeci | |
Özetle;
Eğitim kararı alırken hangi mesleğin uygun olduğuna karar vermek kritik önem taşır. Biz de Türkiye’nin eğitim portalı olarak bu gerçekten yola çıkarak doğru meslek seçimi nasıl yapılır konusunda tavsiyelere ihtiyacı olanlar için meslek seçim rehberi niteliğinde yazı hazırladık. Rehberimizde meslek seçerken nelere dikkat edilmelidir gibi konulara açıklık getirdik.
Eğitim hayatınıza yurt dışında devam ederek özellikle yabancı dil konusunda kendinizi geliştirme kararı aldıysanız en iyi eğitim sistemi olan ülkeler yazımızı da okumanızı öneririz. Başkalarının mesleğiniz ve geleceğiniz hakkında kesin karar vermeleri için değil, fikir ve önerilerini sunmaları için izin vermenizin doğru bir yaklaşım olacağını tekrar vurgulayarak yazımızı sonlandırıyoruz.
