Çocuklara yönelik olan psikoterapi yöntemleri, çocuk psikolojisini anlamaya ve çocuğun altta yatan sorununu çözmeye yöneliktir. Bir de hem yetişkinlere hem de çocuklara yönelik uygulanan psikoterapi türleri söz konusudur. Bunlardan biri de içeriğimizin konusu olan masal terapisi. Şimdi masal terapisi nedir, ne işe yarar sorusundan hareketle bu işlevsel terapinin faydalarına odaklanalım.
Masal Terapisi Nedir?
Oyun terapi türlerinden biri olan masal terapisi, çocukların masallar aracılığıyla kendilerini ifade etmelerini ve rahatlamalarına önayak olur. Terapi sırasında çocuğa katarsis yaşatılır ve sıkıştığı duygudurumunun yarattığı ya da yaratabileceği yıkıcı etkiler kontrol altına alınır.
Masal terapisinin tercih edilen bir oyun terapi yöntemi olmasında, bireysel terapideki gibi bir uygulamanın olmaması vardır. Yetişkinliklere önerilen bireysel terapiler, danışanın kendini rahatça ifade edebildiği bir ortam sunar. Oyun terapileri açısından ise bu durum için çocuğun hazır olması beklenir. Yani öncelikli olan şey; konuşma diliyle ifade edebilmek değil, çocuğun sembolik dilini çözümleyerek ilerlemektir.
Çocuğun bebeklikten gelişim çağına kadar olan süreçte birbirinden farklı ama ilişkili olan bağlamları, masal terapisinin konularıdır. Çocuk gelişimi açısından belirleyici faktörlerden biri olan sosyo-kültürel bağlam, çocuğun duygudurumunu etkileyen bir deneyim yaşatabilir. Bu gibi sarsıcı deneyimler de çocuk üzerinde stres veya travma yaratabilir.
Travma ya da stres kaynaklı durumlarla beraber çocuğun kendi iç dünyasını kurması açısından da masal terapisi kazanımlar yaratır. Örneğin, masallar arıcılığıyla çocuklar kendilerini ifade ederler ve duygusal-sosyal gelişimleri için ifade etme kabiliyeti kazanmış olurlar.
Masal terapisinin yalnızca çocuklara yönelik olmadığını girişte belirmiştik. Yetişkinliklere yönelik olan masal terapisinde ise çoğunlukla masal anlatıcısından yararlanılır. Masal anlatıcısı, bir etkinlik ya da grup çalışması aracılığıyla yetişkinlere geleneksel masal anlatıcılığını yansıtır. Buradaki amaç, masalların iç dünya olan bağlantısını ortaya çıkarmak ve yetişkinliklerin iyi hissetmelerini sağlamaktır.
Her iki grupta da kullanılan masal terapisi, masal anlatımındaki değişimi öne çıkararak kişinin kendi iç dünyasıyla bağlantı kurabilmesine olanak tanır. Masal terapisti vasıtasıyla aktarılan masallar, çocuğun kendi deneyimlerine de ışık tutar. Masallar da çoğu zaman bu deneyimlere ve sorunlara uygun olarak seçilir veya çocuğun da masal anlatmasına imkân verilir.
Masal ve genel olarak oyun terapisini gerektiren durumlar ise şunlardır:
• Kaygı Bozukluğu- Panik Atak
• Ailede Yaşanan Çatışma Boşanma Sonrası Ayrılık Anksiyetesi
• Öfkeyi Kontrol Edememe-Saldırganlık
• Aile İçi Şiddet
• Akran Zorbalığı
• Gece Korkuları
• Davranış Bozuklukları (Genellikle davranışsal sorunların yarattığı psikolojik durumlar için geçerlidir.)
• Yeme Bozuklukları
• Yas ve Ölüm Sonrası Sorunlar
• Çocuk Depresyonu
Ciddi travmatik etkiye sahip durumlarda ise oyun terapisi veya masal terapisinin fazla uygulanmadığı görülür. Özellikle psikopatalojik durumlar söz konusuysa ilaçlı tedavi, aile danışmanlığı veya bireysel terapi seçeneklerinden yararlanılır. Yine ilerlemiş dikkat eksikliği hiperaktivite gibi psikolojik ve davranışsal sorunlar için de başvurulacak ilk yer oyun terapisi değildir.
Genel olarak masal terapi yönteminin faydaları ise şöyledir:
• Terapiye katılan çocukların özgüven ve özsaygı yetkinliklerini geliştirir.
• Çocukların hayal güçlerini kullanarak kendini ifade edebilmelerine imkân verir.
• Yaşanılan sarsıcı deneyimin katarsis yoluyla duygusal boşalma yaşaması sağlanır.
• Sağlıklı sosyal ilişkiler geliştirmelerine olanak tanınır.
• İleride yaşanabilecek daha ciddi ve kontrolsüz duygudurumlarının önüne geçilmiş olur.
• Genel olarak çocukların kendilerini ifade ederek duygusal gelişimlerini desteklemelerine önayak olunur.
Masal Terapisi Nasıl Uygulanır?
Masal terapi sürecinde çocuğun durumuna ilişkin ön görüşmeler yapılır. Ön görüşme sonrasında ise oyun terapisini içeren masal anlatımına geçilir. Genellikle psikanalitik özelliğe sahip masallar eşliğinde çocuğun duygudurumuna dair tespitler yapılır. Masal anlatma dışında masal tamamlama ve masal çizme gibi uygulamalara da yer verilerek terapinin etkin bir süreç yaratması beklenir. Bazı terapilerde ise aileye de çeşitli görevler verilir ve terapide ailenin yer almasına olanak tanınır.
Masal terapisi alanını tercih edecek kişilere, bu alanla ilgili eğitim almaları tavsiye edilir. Mesleki gelişim ve eğitim açısından oyun terapisi ve oyun terapisi özelinde de masal terapisi eğitimine ihtiyaç vardır. Ayrıca masal terapisi eğitimi yalnızca alanın muhataplarına da açık değildir.
Oyun terapi türleri ve masal terapisi eğitimi, başta bu alanda çalışmaya istekli danışmanlarla beraber ebeveynlere ve çocuklarla çalışan kişilere de açıktır. Dolayısıyla eğitimi alarak çocukların iç dünyasını anlamak ve bunun farkında olarak onlara yardım edebilmek mümkün hâle gelir. Özellikle çocuklarla iletişimi yönetmek ve onların iç dünyasını keşfedebilmek için ebeveynlerin masal terapisi almalarında büyük yarar vardır. Masal terapisi alan ebeveynler, çok daha bilinçli hareket ederek çocuklarını gözlemleme yetkinliği kazanırlar ve gerekli durumlarda çocuğu terapiye yönlendirebilirler.
Masal terapi eğitimini alan masal terapisti adayları ise eğitim sonrasında sertifika almaya hak kazanırlar. Hiçbir alan ve meslek için tek bir sertifikanın yeterli olduğu söylenemez. Masal terapisi için de sertifikadan önce terapist adayının mesleki nitelikleri ve eğitimi ön plana çıkar. Bununla birlikte masal terapisi sertifikası, oyun terapi alanında spesifik bilgiler edinmenin yolunu açar. Ayrıca bu alanda çalışmak istediğiniz merkezlerde, kendinizi öne çıkarmanıza yardımcı olur.
Genel olarak sertifikalı masal terapi eğitiminde, masalın iyileştirici yönünü içeren derslere yer verilir. Çocuklara yönelik masallar nelerdir, masal nasıl anlatılmalı ve masal terapistinin süreçteki görevleri nelerdir gibi bilinmesi gereken konular odağa alınır. Ayrıca bazı sertifikalı programlar, masal anlatıcılığı konusuna da girerek yetişkinliklere yönelik masal anlatımı ile ilgili bilgiler aktarır. Bu tür eğitimler, her iki konuyu da ele almalarından ötürü farklı kariyer seçeneklerine de yönelmenizi sağlar. Yine masal anlatıcılığı tekniklerine aşina olarak masal anlatımının püf noktalarını öğrenme fırsatınız da olur.
Masal Terapisi Hakkında Merak Edilenler
Masal Terapi Süresi Ne Kadardır?
Ülkemizde masal terapi seansların süresi hakkında net bir bilgi yoktur. Genellikle 2 ile 5 seansın yeterli olduğu görüşü paylaşılır. Oyun terapisinde ise en az 10 seansın gerekli olduğu biliniyor. Ayrıca zaman zaman oyun terapisinin bir kısmı da masallara ayrılabiliyor.
Masal Terapisti Kimdir?
Masal terapisinin uygulayıcısı, masal terapistidir. Ülkemizde bir alanda terapistlik hizmeti verebilmek için psikoloji üzerine lisansüstü eğitimleri tamamlamak gerekiyor. Masal terapisti de aldığı eğitimler sonunda, çocuklara yönelik kapsayıcı bir masal anlatımı ve terapötik oyun deneyimi sunar. Masal terapistinin en öne çıkan görevi ise çocuğun rahatlamasına olanak sağlayacak bir iletişim biçimi benimsemesidir.
Masal Terapileri Hangi Yaş Aralığındaki Çocuklara Uygulanır?
Oyun terapi yöntemleri genel olarak 3 ile 13 yaş aralığındaki çocuklara yöneliktir. Hangi durumlardaki çocukların oyun terapisi almalarına yönelik ise yukarıdaki listeye göz atabilirsiniz. Belli başlı durumlar dışında, aileler ya da çocuklarla iletişim hâlinde olanlar da masal anlatımından yararlanabilirler.
Masal Terapi Eğitimi Ders İçerikleri Nelerdir?
Masal terapisi eğitiminde genel olarak terapötik oyun deneyimine dair ayrıntılar aktarılır. Genel olarak masal terapisi eğitiminin konu başlıkları şöyledir: masal ve çocuk arasındaki ilişki, masal terapisi nedir, masal anlatım teknikleri, psikanalitik masallar, masallarda semboller, psikolojide masalların yeri ve masal terapisi uygulaması. Eğitim sonunda ise çoğunlukla üniversite onaylı eğitim sertifikası verilir.
Masal terapisi nedir, ne işe yarar sorusunu merkeze aldık. Eğer oyun terapisinin en çok başvurulan yöntemlerinden birini yani masalların aydınlatıcı işlevleri öğrenmek isterseniz bu konudaki kurslara göz atabilirsiniz.
