Hikâye ve masal anlatıcılığı, geçmişten bugüne taşınan en eski mesleklerden biridir. Sözlü kültür geleneğinin getirdiği hikâye anlatıcılığı, bugün hâlâ varlığını geniş kitlelere ulaştırabiliyor. Hatta bugün masal terapisi adıyla bir terapi yönteminin yararlarını konuşabiliyoruz ve masal anlatımının işlevlerine odaklanabiliyoruz. Peki masal terapisi ve masal anlatıcılığı söz konusu olduğunda masal anlatımı nasıl olmalıdır, masal anlatıcısı çocuklara veya yetişkinlere seslenirken nasıl bir anlatım benimsemelidir? Bu sorulara yanıt vererek masal anlatıcılığında masalların nasıl kullanabileceğine odaklanacağız.
Masal Anlatıcılığı Nedir?
Masal anlatıcılığı mesleğinin yazılı dönemden önce sözlü kültürün bir ürünü olduğundan bahsettik. Bugünün masal anlatıcısı ise geleneksek masal anlatıcılığında biraz farklı. Günümüzün masal anlatıcılığı; geçmişten beslenirken bugünün dinamiklerini de eksik etmez. Masal anlatımı ve aktarımı söz konusu olduğunda, modern masal anlatıcısı çok daha geniş bir içerikle ve daha çok yazılı içerikle masal anlatmaya başlıyor.
Modern masal anlatıcılığı, sözlü kültürün masallarını da araştırıyor ve derliyor; fakat daha çok yazılı kaynakları araştırıp anlatıcının aktarmak istediği noktalar ele alınıyor. Bugünün masal anlatıcılığında önemli olan noktalardan biri de masal anlatıcının kendi özgünlüğünü yansıtabilmesidir.
Masal anlatımı için de anlatıcının kendi özgünlüğünü ortaya çıkarması beklenir. Bir masal anlatıcısını öne çıkaran ve masallarını özel kılan unsur, anlatırken benimsediği tavır ve anlatımın özgünlüğüdür. Peki masal anlatıcısının masal anlatırken dikkat etmesi gereken noktalar nelerdir?
Masal anlatıcısı her şeyden önce kime sesleneceğini bilerek masallarını anlatır. Çünkü masalın öznesi ve hedef kitlesi her zaman sabit değildir. Anlatıcı, günümüzün hikâye anlatma tekniklerine hakim olarak masal anlatımına geçer. Ayrıca geleneksel masal anlatımının bir mirası olan müzik kullanımı da yer yer anlatımda kendine yer bulabilir. Şimdi gelin, masal anlatıcısının masal anlatımında nelere dikkat etmesi gerektiğine göz atalım.
Masal anlatımında dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de hedef kitlenin tespit edilmesidir. Masal çocuklara mı yoksa yetişkinliklere yönelik mi soruları cevaplanmalı ve sözcük seçimi de buna göre belirlenmelidir. Çünkü çocuklara hitap eden bir masal anlatıcısının çok daha dikkatli hareket etmesi gerekir; zira çocukların odaklanma süreleri epey az. Bununla beraber çocukların masal anlatımından etkilenme oranları çok daha yüksektir. Yalnız bunun gerçekleşmesi için masalın etkili bir anlatıma ve doğru vurguya sahip olması gerekir.
Masal anlatıcılığı için önemli bir diğer konu ise masal anlatımının nasıl başlayacağıdır. Bu nokta, dinleyicilerin odaklanmasını da doğrudan etkiler. Masal anlatımı; büyük bir vaatle değil, daha sade ve küçük anlatımlarla başlayabilir. Bununla birlikte etkili bir masal, dinleyicileri baştan itibaren ayakta tutmak için öne alınabilir. Son olarak ise masal anlatımının nasıl inşa edileceği de oldukça önemlidir.
Yani masal anlatıcısı, masal terapisi adı altında masallarını iyileştirici, tedavi edici bir özelliğe sahip olarak da anlatabilir. Özellikle son yıllarda masal anlatıcıları, çoğu yetişkin olan gruplara masal terapisi düzenleyebiliyor. Bu ortamlarda masallar anlatarak iyi hissetme ve motivasyonu keşfetme yolunu açıyorlar.
Kısacası masallar, kendi içsel dünyalarının bir yansımasını görmek isteyenleri kapsadığında çok daha etkili oluyor. Tüm bu niteliklerinin kazanılması için ise çok çalışmak ve alanda yetkinlik kazandıran belli başlı eğitimlere yönelmek gerekiyor. Şimdi masal anlatıcısının alması gereken eğitimlerden biri olan, masal anlatıcılığı programına geçelim.
Masal Anlatıcılığı Eğitimi Nedir?
Başarılı ve profesyonel bir masal anlatıcısı olmak için masal anlatımının esaslarını iyi kavramak gerekir. Çok eski ve geleneksel bir meslek olan masal anlatıcılığı, masalı anlatıp çekip gitmek değildir. Günümüzün masal anlatıcıları, çok daha kapsamlı bir mesleği yerine getirirler. Mesleğin öne çıkan temsilcilerinden biri olan Judith Malika Liberman da mesleki gelişimin ve çok masal anlatmanın öneminden bahsediyor. Yani masal anlatıcılığı için mesleki gelişim şarttır. Bunun yollarından biri ise eğitimdir.
Masal anlatıcılığı eğitimi, masal anlatımın nasıl olması ve masal anlatıcının hangi becerilere sahip olması gerektiğini esas alır. Peki masal anlatıcılığı eğitimi ne işe yarar? Masal anlatıcısı olmak için eğitim şart mıdır?
Hikaye anlatıcısı olmak ve bu işle ilgilenerek geniş kitlelere ulaşmak için masal derlemek dışında da niteliklere sahip olmak gerekir. Masal terapisi ve masal anlatıcılığı eğitiminin faydası, masal anlatıcısının etkili bir masalı nasıl keşfedeceğini ve masalı nasıl anlatabileceği konu etmesidir. Masal anlatıcısı adayı, kendi masallarını yazarak da geniş kitlelere hitap edebilir. İşte bu durumda, masal nasıl yazılır, masal yazarken nelere dikkat edilir gibi detay içeren noktalara vâkıf olunmalıdır.
Masal anlatıcılığı eğitimi, masal anlatıcısının anlatımda benimseyeceği biçimsel ve içeriksel noktalara da değinir. Yani masalın nasıl kurgulanacağı, hangi noktaların öne çıkarılacağı ve masalın sonuç kısmı gibi içerik ile ilgili düzenlemelere hakim olmak gerekecektir. Yine masalda beden dili kullanımı, ses vurgusu ve masala duygu katma kısımlarını öğrenerek uygulamak için de eğitim yararlı bir başlangıç olacaktır.
Ayrıca uzaktan eğitimle alınan masal anlatıcılığı kursu sonunda, üniversite onaylı sertifika da alınmış oluyor. Masal anlatıcısı olma yolunda, alınan eğitim ve sertifika da mesleki gelişim için önemlidir. Tabii ki bu tek başına yeterli olmayacağı için masal anlatıcısının deneyim elde ederek kendini ölçmesi gerekir.
Masal anlatıcı olma yolunda işe yarar bir sonuç veren masal anlatıcılığı eğitiminin ders içerikleri ise şu şekildedir:
- Geçmişten Bugüne Anlatıcılık Geleneği,
- Masal Anlatıcısında Bulunması Gereken Nitelikler,
- Neden Masal Anlatırız?
- Masalın İşlevleri Nelerdir?
- Masalların Kökenleri,
- Masal Kitapları ve Evrensel Masallar,
- Türk Masal Dünyası,
- Masalın Biçimsel Özellikleri,
- Masal Seçimi,
- Masalın İçeriksel Özellikleri,
- Hikâye ve Masal Anlatma Teknikleri,
- Masala Giriş Etkinlikleri,
- Örnek Masal Anlatımları ( okul öncesi, yetişkinliklere yönelik)
Eğitim sonunda masal anlatıcısı olmanız garanti edilmez; fakat mesleki gelişim için işinize yarayacak en nitelikli eğitimlerden birini almış olursunuz. Yukarıdaki ders içeriklerine sahip kurslar aracılığıyla hem masal terapisine hem de masal anlatıcılığına yönelik eğitim alabilirsiniz.
