Kariyer yönetimi, kariyerin gitgide hayatın önemli bir parçası olduğu düşüncesinden hareketle türetilen bir kavramdır. En kısa ifadeyle kariyer yönetimi; bireyin istek, beklenti ve potansiyeline uygun meslek veya meslekler için kariyer planlaması yapmasıdır. Ayrıca kariyer yönetimi yalnızca birey bazlı değildir. İnsan kaynaklarının bir uygulaması olarak da kariyer yönetimi, örgüt ile bireyin arasındaki ilişkiyi güçlendirmek ve bireyin mesleki gelişimini sürdürmesine önayak olmak amacıyla uygulanır. Peki daha geniş anlamlarıyla kariyer yönetimi nedir, ne işe yarar?
Kariyer Yönetimi Ne İşe Yarar?
Kariyer yönetiminden önce kariyer kavramını biraz irdeleyelim. Kariyer, Fransızca’dan gelen bir kavram olarak bir yere çıkmak, bir yere gelmek anlamında kullanılır. Meslekten farklı olarak kariyer kavramı, daha geniş bir süreci temsil eder ve kariyer hedefleri de tek bir mesleğe ait olmayabilir. Kariyer planlamasını ve gelişimini içine alan kariyer yönetimi ise bireyin iş hayatını istediği gibi planlayabilmesi ve geliştirebilmesini konu alır.
Kariyer yönetiminin bireye en önemli faydası, kariyerin ve meslek seçiminin de kişiye özgü yapılabileceğini göstermesidir. Kendi tercih ve beklentilerini uygulamaya döken kişi, kariyer planlaması yaparak kendi yolunu da açmış olur. Bu demektir ki başarılı bir kariyer yönetimi bireyin daha iyi ve kaliteli bir iş hayatı yaşamasını da kaynak olur. Peki kariyer yönetiminin başlıca faydaları nelerdir?
Kariyer yönetimi, kariyerin yönetilebilir olduğunu gösterir. Pek çok kişi meslek ve kariyer kavramları; sabit, değişmesi zor gözüken ve oldukça riskli olarak görülüyor. Günümüzde ise tek bir meslek veya kariyer hedefi, değişen dünya ve iş hayatı dinamikleri açısından daha riskli olabiliyor. Artık ek işler, freelance işler ve ikinci meslek hedefi, kariyer planlamasını zorunlu kılıyor. Başarılı bir kariyer planlaması için de süreci kariyer yönetimi çerçevesinde ele almak gerekiyor.
Kariyer yönetiminin uygulanması bireyin kendini değerlendirmesi için de bir fırsat sunar. Hedefler ve planlamalar, zaman zaman hayal alemine ait olsa da kariyer yönetimi çok daha realist bir perspektif taşır. Kariyer yönetimini ele alan birey, kendini objektif olarak değerlendirmek zorundadır; çünkü her bir kariyer aşaması onun iş hayatına doğrudan etki eder. Bunu başarıyla uygulanan kişi, kariyerinin akışını da büyük ölçüde etki eline alır. Bununla birlikte kariyer dış etkenlerinden de çoğunlukla etkilenir. Yine de kariyer yönetimi kavramı, dış etkenlerin kariyer açısından nasıl bir etki yaratabileceğine de odaklanır. Kısacası kariyerin yönetilmesi, kişinin iç ve dış etkenleri hesaba katarak kendi mesleki potansiyelini gerçekleştirmesine olanak tanır.
Bireysel Kariyer Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kariyerin yönetilmesi hem birey bazında hem de örgütsel anlamda gerçekleşir. Bireysel kariyer planlaması ve yönetiminde, kişinin potansiyeli merkeze alınır. Çoğu yanlış kariyer planlamasındaki göz ardı edilen etken de budur. İstek ve beklentiler, bazen kişinin potansiyeline uygun olmayabilir. Aslında kişi gelişime ve bilgiye açık olduğu sürece potansiyelin de sınırları aşılabilir. Bununla birlikte potansiyelden kast ettiğimiz şeyler, kişisel özellik de taşır ve bu özellikleri değiştirmek oldukça zor olabilir. Peki bireysel kariyer planlamasında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Öncelikle kariyer planı ve hedefi belirlemedeki ölçütler dikkate alınmalıdır. Yani kişinin kendine bakacağı aynayı seçmesi gerekir. Meslek ve kariyer seçimindeki ölçütler şu şekilde ele alınabilir:
- Kısa ve uzun vadedeki kariyer hedefleri neler?
- Kişilik özellikleri meslek seçimini ne ölçüde olumlu-olumsuz etkiliyor?
- Öncelik sıralamasına hangi meslek ve kariyer hedefi daha ilgi çekici görünüyor?
- Meslek seçiminde gelir kazancının payı ne kadar?
- İkinci kariyer planı olarak düşünülen meslek, birincil meslek ile ilgili mi?
- Kariyer ve meslek seçimi söz konusu olduğunda güçlü ve zayıf yönler nelerdir?
- Kariyer gelişimini destekleyen eğitim yolları ve gelecek fırsatları var mı?
Yukarıdaki sorular, bireyin kendi ölçütleriyle de desteklenebilir. Özellikle bireysel SWOT analizi yoluyla bireyin kendini değerlendirmesi mümkündür. Önemli olan kariyer seçimini etkileyebilecek olan iç ve dış etkenleri analiz etmektir. Böylelikle birey, karşısına çıkması muhtemel olan aşamaları önceden sezebilir ve önlemini alabilir. Bununla beraber muhteşem bir kariyer planı yapmak da pek mümkün olmayabilir. Yine de mesleki gelişime açık olmak ve farklı mesleki becerilere sahip olmak daha kaliteli bir iş hayatı sunacaktır.
İnsan Kaynaklarında Kariyer Yönetimi Uygulamaları
Kariyer yönetiminin başlıca uygulama alanı, örgütlerdir. Bilhassa insan kaynakları için bireyden kuruma uzanan örgütsel verimliliği artırmanın bir yolu, kariyer yönetimidir. Personel eğitim ve geliştirme programı olarak karşımıza çıkan kariyer yönetimi, işe alımdan başlamak üzere çalışanın iş sürecine kadar devam eder. İK’da kariyer yönetiminin amacı, mesleki bilgi, yetkinlik ve becerileri geliştirme fırsatı sunmaktır. Bu yolla, çalışanın kariyerine olumlu kazanımlar sunmak amaçlanır.
İşe alım ve oryantasyon ile başlayan süreç, koçluk ve danışmanlık hizmetleriyle devam edebilir. Çalışan verimliliğini ve mesleki gelişimi desteklemek amacıyla yetenek yönetimi ile birlikte kariyer yönetimine de ihtiyaç duyulur. İK departmanı kariyer yönetimi amacıyla çalışanının, kariyerindeki bilgi, beceri ve yetkinliklere yönelik eğitim programları hazırlar. Özellikle kurum kültürüne ve işveren markasına önem veren şirketler, çalışanının kariyerini de geliştirmeyi amaçlar. Bu amaca yönelik olarak yapılan en faydalı kariyer yönetimi uygulamaları ise şöyledir:
Koçluk ve Mentorlük Uygulaması: Kariyer yönetiminin öne çıkan uygulamalarından biri, koçluk hizmetidir. Bu hizmet ile çalışanlarının mesleki gelişimleri ile beraber psiko-sosyal gelişimleri de desteklenir. Mesleki ve kişisel gelişim için önerilen koçluk hizmeti, bireyin kariyer gelişimini irdeler ve bireyin kendi gelişimini görmesine imkân tanır.
Çalışan Deneyimini İyileştirme Çalışmaları: Çalışan deneyimini iyileştirmeye yönelik ise personelin iş pozisyonuyla ilgili düzenlemeler yapılır. Terfi, maaş zammı, takım liderliği ve departman sorumlusu gibi görevler, kişinin mesleki gelişimi için yeni bir soluktur. Yine yetkinlikleri geliştirmek amacıyla eğitim programları hazırlamak ve çalışana eğitimler sunmak da faydalıdır.
Oryantasyon ve Staj Deneyimi: Bazı şirketler, iş pozisyonlar için öncelikle staj uygulamasına yer veriyor. Bunun nedeni yetiştirilmek üzere personel istihdam etmek ve daha sonra onu şirkete kazandırmaktır. Staj deneyimleri ayrıca çalışanın kurum kültürünü tanıması, geliştirmesi gereken yetkinliklerini kendine katması gibi faydaları da beraberinde getirir. İşe yeni başlayanın pozisyona ve şirkete alışması için ise oryantasyon süreci gerçekleştirilir.
Kariyer yönetimi nedir, İK’da kariyer yönetimi uygulamaları nelerdir sorularını yanıtladık. Başarılı bir kariyer planlaması ve yönetimi için birbirinden farklı analizleri ve yöntemleri birey ve örgüte özgü ele almak daha faydalı olacaktır.
