İnşaat mühendisliği, Türkiye’de en çok itibar gören mesleklerden biridir. Üstelik 2019 TÜİK verilerine göre inşaat mühendisliği iş bulma oranı yüzde 70,7’dir. Bu veriler, inşaat mühendisliği mesleğinin bugününe ve yarınına işaret eder. Peki, bir inşaat mühendisi ne iş yapar? İnşaat mühendisinin görevleri tahmin edebileceğiniz üzere biraz geniş kapsamlı. İşte mesleğin bireye verdiği sorumluluklar ve inşaat mühendisi maaşları hakkındaki detaylar 👇
İnşaat Mühendisi Nasıl Olunur?
Mühendis olarak çalışmanın tek yolu mühendislik fakültelerinden mezun olmaktır. İnşaat mühendisi olmak için de inşaat mühendisliği lisans programını tamamlamış olmak gereklidir. Dört yıllık eğitim sürecinde verilen teorik bilgiler şantiyede, statik ofiste ve teknik ofiste inşaat mühendisinin can simidi olacaktır. Bir inşaat mühendisinin teorik bilgi kapasitesini artırmak için;
- Yabancı dil bilgisinde ileri seviyede olması veya ikinci, üçüncü bir yabancı dili bilmesi,
- TS-500, TBDY-2018, TDY-2007 ve TS-498 yönetmeliklerine vakıf olması,
- Yapı malzemesi türleri ve özellikleri konusundaki bilgisini geliştirmesi,
- Civil 3D, AutoCAD, STA4CAD veya IDECAD yazılımlarını kullanabilmesi gereklidir.
İnşaat mühendislerinin kişilik özelliklerinin de mesleki niteliklerle uyumlu olması gerekir. Mesleğin gereklilikleri, inşaat mühendisi olmak için tek koşulun inşaat mühendisi diploması olmadığını ortaya koymaktadır.
İnşaat Mühendisi Ne Yapar?
İnşaat mühendisi görev tanımı her meslekte olduğu gibi sektör, çalışma alanı ve çalışılan kurum politikaları doğrultusunda değişkenlik gösterir. Bununla birlikte inşaat mühendisinin görevi genel olarak inşaat projeleri ve sistemlerini tasarlayıp inşa etmek, denetlemek ve sürdürmektir. İnşaat mühendisinin görevlerini en genel haliyle şöyle sıralayabiliriz:
- Projenin belirlenen bütçe ile planlanan zamanda tamamlanmasını sağlamak,
- Teknik ve fizibilite çalışmaları yapmak,
- Maliyet hesaplaması yapmak ve proje bütçesi belirlemek,
- Yapıları güvenlik açısından denetleyerek ilgili kurumlara rapor vermek,
- Taşıyıcı sistemleri analiz ederek değerlendirme sonucuna göre planlama yapmak,
- Bir binanın yıkılması gerekiyorsa yıkım işlemini kontrol etmek,
- Toprak testi yapmak ve test sonucunu değerlendirmek,
- Proje için yapılan çalışmaların yasal gerekliliklere uygun olarak yürütüldüğüne emin olmak,
- Şartname ve sözleşme (teknik şartname veya özel şartname) hazırlamak ve ihale işlemlerini yapmak,
- Projenin çevresel etkilerini değerlendirmek,
- Bilgisayar destekli yazılım programları kullanarak detaylı tasarımlar geliştirmek,
- Şantiyeleri ziyaret ederek projedeki ilerlemeleri kontrol etmek,
- İlgili kurum ve kuruluşlara raporlama yapmak.
İnşaat mühendisleri sektörde tüm bu görev ve sorumlulukları yerine getirirken mimar ve taşeronlarla birlikte çalışmak durumundadır. İnşaat mühendislerinin, araştırma ve incelemeler yapmaları, ilgili mevzuat ve yönetmelikleri takip etmeleri de önem taşır.
İnşaat Mühendisi Devlette Ne İş Yapar?
İnşaat mühendisinin kamu sektöründeki görevleri genel olarak yukarıda sıraladığımız gibidir; fakat kuruma ve çalışılan alana, projeye göre farklı sorumluluklar da olabilir. İnşaat mühendisinin kamu sektöründe ne iş yaptığını bir devlet üniversitesinin alım ilanındaki iş tanımını aktararak detaylandırmış olalım. İlgili dokümanda yapı işleri ve teknik daire başkanlığına bağlı görev yapmak üzere istihdam edilecek inşaat mühendisinin görevleri şöyle sıralanmıştır:
- Vizyon projeleri geliştirerek söz konusu projeler ile ilgili olarak Ar Ge işleri yapmak veya yaptırmak,
- Etüt hazırlamak,
- Fizibilite raporu hazırlamak veya hazırlatmak,
- Arazi ölçümü yapmak ve yatırmak,
- Fikir projelerinde yararlanmak üzere görselleştirme yapmak, maket hazırlamak ve animasyon filmi yapmak ya da yaptırmak,
- Proje için gereken teknik araç ve ekipmanların temin edilmesini sağlamak,
- Projelerin zamanında tamamlanmasını sağlamak,
- İnşaat tadilat bakım onarım işlemlerinin yapılmasını sağlamak veya söz konusu işlemleri yapmak
Kamu sektöründe çalışan bir inşaat mühendisi projeler ile ilgili işlerini yaparken ilgili üst kurum ile koordineli çalışmak durumundadır.
Serbest İnşaat Mühendisi Ne İş Yapar?
Serbest inşaat mühendisi, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Serbest İnşaat Mühendisliği Hizmetleri Uygulama, Tescil, Denetim ve Belgelendirme Yönetmeliğinde (SİM Yönetmeliği) şöyle tanımlanmıştır: “Serbest inşaat mühendislik hizmetlerinden birini veya birkaçını ücreti karşılığında, kendi hesabına veya gerçek/tüzel kişi hesabına ücretli veya ortak bir bağlantı içinde yapan inşaat mühendisi”. Yönetmelikte bahsedilen serbest mühendislik hizmetleri şöyledir:
- Yapı
- Geoteknik
- Ulaştırma
- Hidrolik ve su kaynakları
- Kıyı Liman
- Yapım yönetimi ve yapı işletmesi
- Yapı malzemeleri
Etüt-proje ve danışmanlık, yapım, denetim ve laboratuvar hizmetleri veren serbest inşaat mühendisleri standartlara ve ilgili mevzuat hükümlerine uymakla yükümlüdürler.
İnşaat Mühendisi Nerede Çalışır?
İnşaat mühendisliği bölümünden mezun olan kişiler mühendislik bilgisine sahip olarak hem kamu sektöründe hem de özel sektörde çalışma olanağı bulur. Mezunlar için yüksek lisans ve doktora programları ile üniversitede akademisyen olarak çalışmak güzel bir seçenektir; fakat mezunlar genellikle sektörde sahada çalışmayı tercih ederler. Sermayesi olan inşaat mühendisleri, proje ofisi, yapı denetim şirketi veya inşaat şirketi açma imkanına da sahip olabilirler.
İnşaat mühendislerinin proje mühendisi, şantiye mühendisi, kalite kontrol mühendisi gibi unvanlara sahip olarak da çalışmaları mümkündür. Mühendislikte inşaat dalını tercih eden bireyler, inşa ve yapının olduğu her yerde çalışabilirler. İnşaat mühendisliği çalışma alanları özel sektörde şu şekildedir:
- İnşaat malzemeleri üreten fabrikalar
- Yapı denetim firmaları
- Mühendislik ve proje ofisleri
- Taş ve maden ocakları
- Beton santralleri
- Çimento fabrikaları
İnşaat mühendisleri, özel şirketlerde de kamu sektöründe de yol, su, demir yolu, baraj, köprü, tünel, bina veya alt geçit şantiyelerinde çalışabilirler. İnşaat mühendislerinin KPSS (Kamu Personeli Seçme Sınavı) puanı ile ilgili kadrolarına atabilecekleri devlet kurum ve kuruluşları şunlardır:
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
- Orman ve Su İşleri Bakanlığı
- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
- Kültür ve Turizm Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı
- Toplu Konut İdaresi Başkanlığı
- Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü
- İller Bankası Genel Müdürlüğü
- Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü
- Karayolları Genel Müdürlüğü
- İl Özel İdareleri, Bayındırlık ve İskân Müdürlükleri,
- Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
- Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
- İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri
- Devlet Hava Meydanları İşletmesi
İnşaat mühendisleri, kamu sektöründe inşaat mühendisi kadrosuna ek olarak müfettiş, müfettiş yardımcısı, uzman, uzman yardımcısı kadrolarında da çalışabilirler. İnşaat mühendislerinin kamu sektöründe en düşük atama puanı 93,134, en yüksek atama puanı ise 95,522 olmuştur. 2022/11 atama döneminde Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan atamalarda inşaat mühendislerine yalnızca 27 kadro açılmıştır.
İnşaat mühendislerinin kamu görevlisi olarak çalışmaları için mezuniyetin ardından, biraz beklemeleri gerekli olabilir. Nitekim 2021 yılında hazırlanan Türkiye’de İnşaat Mühendisleri Gerçeği İş, İstihdam ve İşsizlik Raporu’na göre kamuda inşaat mühendislerinin istihdam oranı yüzde 18,8’dir. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) tarafından yapılan açıklamada her üç mühendisten birinin işsiz olduğu bilgisi paylaşılmıştır. Özel sektörde, hızlı nüfus artışının sonucu olarak inşaat mühendislerine her zaman ihtiyaç vardır.
İnşaat Mühendisi Ne Kadar Maaş Alır?
Her meslekte olduğu gibi özel sektörde alınan maaş ile kamu sektöründe alınan maaş aynı değildir. Mesleğe yeni başlayan kişinin maaşı ile deneyimli kişinin maaşı arasında da farklılık vardır. Kendi hesabına çalışan inşaat mühendislerinin maaşı, sermaye ve deneyime göre değişir. Maaş değişikliği de aynı sebeplere bağlıdır. Özel sektörde inşaat mühendisi maaşı, asgari ücrette yapılan düzenlemeye göre ortalama olarak şöyledir:
- Giriş seviye inşaat mühendisi maaşı: 11.000-13.000 TL
- Orta seviye inşaat mühendisi maaşı: 14.000-18.000 TL
- İleri seviye inşaat mühendisi maaşı: 18.000-23.000 TL
Devlette çalışan inşaat mühendisi maaşı şu unsurlara göre değişir:
- Hizmet yılı
- Kademe
- Eşinin çalışıp çalışmaması durumu
- Çocuk sayısı
- Görev yapılan il ve ilçe
- Görev yolluğu
- Yabancı dil tazminatı
- Sendika üyeliği
TMMOB Yönetim Kurulu tarafından alınan karar uyarınca ücretli çalışan inşaat mühendislerinin asgari ücreti brüt 11.200 TL olarak belirlenmiştir. En güncel asgari ücret ise henüz belli değildir.
Özetle;
İnşaat mühendisi ne iş yapar kısaca öğrenmek isteyenler için mini rehber hazırladık. Her ne kadar inşaat sektöründe küçülme olduğundan bahsedilse de sektör her zaman “lokomotif” durumunda kalacaktır. İnşaat mühendisliği bölümünü okumak için puanınız yetersiz kalıyorsa; fakat sektörden eminseniz şu yazımızı da okumanızı öneririz: İnşaat teknikeri ne iş yapar?
