Hijyen Nedir?

Hijyen, kelime anlamıyla sağlık bilgisi demektir. Pek çok meslek dahilinde hijyenin mesleki nitelik açısından istenen bir yetkinlik olduğu bilinir. Türkiye’de de meslek edindirmenin şartlarından biri olarak bazı iş kolları için geçerli olan Hijyen Eğitimi Yönetmeliği resmi olarak uygulanır.  İş sağlığı ve güvenliği kapsamında ele alınan hijyen eğitiminin detayları ilgili yönetmelikte yer alır.

Hijyen Eğitimi Nedir?

Yönetmelikte belirtilen iş kollarında çalışmaya müsait olunduğunu gösteren belgelerden biri de hijyen eğitimi sertifikasıdır. Yönetmelikte, gıda üretim ve perakende iş yerlerinde çalışmak isteyenler için hijyen belgesi zorunlu tutulur. Hijyen Eğitimi Yönetmeliğine göre hijyen belgesi alması gereken iş kolları şu şekildedir:

• Gıda üretimi ve perakende iş merkezleri,
• İnsani tüketim amacıyla sular ve doğal mineralli su üretimi yapan iş alanları,
• Hamam, sauna, berber, kuaför, dövme- piercing, masaj-güzellik salonları, düğün salonları, kaplıca vebenzeri yerler,
• Motel, otel, pansiyon ve misafirhane gibi konaklama yerleri,
• Bakanlık komisyonu tarafından hijyen eğitimi verilmesi gereken diğer iş alanları.

İlgili iş kollarında verilmesi zorunlu olan hijyen eğitimi, bizzat iş yeri tarafından verilebileceği gibi MEB ve sürekli eğitim merkezleri aracılığıyla da verilir. Hijyen kursları, eğitim sonrasında verilen hijyen belgesi ile kişinin yer alacağı iş kolunda çalışmaya uygun olduğunu kanıtlar. Eğitimin ders içerikleri ise insan sağlığını tehdit eden ve genel sağlık kurallarına uygun olmayan durumların neler olduğunu bilmeye yöneliktir. Ayrıca iş kolu özelinde de uyulması ve bilinmesi gereken hijyen konularını da iş yeri sahipleri eğitim içeriğine dahil edebilirler. Hijyen eğitiminin genel konuları ise şu şekildedir:

• Hijyen Nedir?
• Hijyen Temel Kavramları
• İlk Yardım
• Gıda Enfeksiyonu
• Gıdalara Zarar Veren Uygulamalar
• Dezenfeksiyon Uygulamaları ve Önlemleri
• Kişisel Hijyen
• Kimyasal İçerikli ve Temizlik Amaçlı Malzemelerin Kullanımı
• Çalışanların Uyması Gereken Hijyen Kuralları
• HACCP İlkeleri
• Halk Sağlığı Tehditleri
• İş Kolu Özelinde Karşılaşılabilecek Hastalıklar
• Zararlı Bakteri, Parazit, Mantar ve Enfeksiyonların Özellikleri
• Hastalıkların Bulaşma Yolları
• İş Yerinde Temizliği Koruma Amaçlı Önlemler
• Sağlık Tehditlerine Karşı Korunma Yolları

Hijyen eğitiminin en az 8, en fazla ise 40 saat olması beklenir. Eğitim sonunda ise uygulanan sınavı başarıyla geçen kursiyerlere hijyen sertifikası verilir. Günümüzde hijyen eğitimi yalnızca yüz yüze kurslarla değil, online eğitim seçeneklerine bağlı olarak da verilebiliyor. Özellikle zaman ve mekân açısından sorun yaşayanlar, online hijyen eğitimine başvurarak çalışma hayatındaki yerlerini alabilirler.

Hijyen Belgesi Ne İşe Yarar?

Hijyen belgesi, ilgili iş kollarında ve aslında genel olarak insan sağlığını tehdit eden durumlarda nasıl önlem alınacağını bilmeyi içerir. Yönetmelikte geçen sektör ve iş kollarında yarı zamanlı veya tam zamanlı çalışmaya hak kazanmak için işletmeler hijyen belgesinin gerekli olduğunu belirtir. İşe alımın neticelenmesi için istenen belgelerden biri de hijyen belgesidir. Hijyen belgesi, eğer MEB onaylıysa e-devlet üzerinden bu belgenin çıktısı alınabilir. Halk eğitim veya özel kurs merkezleri ise eğitim sonrası sertifika vererek hijyen eğitiminin başarıyla sonuçlandığını belgeler.  Hijyen eğitim belgesinde ise belli bir süre kısıtlaması söz konusu değildir. Belge, kişisel bir nitelik taşır.

Hijyen Eğitimi Almak İçin Hangi Belgeler Gerekir?

İş yerinde çalışmak için zorunlu olan hijyen eğitimine başvurular için tercih edilebilecek MEB onaylı kurumlar ve özel kurs merkezleri vardır. Hijyen eğitimine başvuruda istenen belgeler ise genellikle T.C kimlik kartı veya T.C nüfus cüzdanı ile hijyen eğitimi verecek kurum tarafından onaylı başvuru formudur.  Genellikle özel kurs merkezleri, belli bir ücret karşılığında eğitim sonrası belgeyi vermiş olur.

Hijyen Eğitimi Alanlar Nerelerde Çalışır?

İş yerleri, özel kurs merkezleri veya bakanlık tarafından (MEB) verilen eğitim sonrası çalışmaya uygunluk şartlarından biri tamamlanır. Hijyen eğitimi alanlar, özellikle konaklama, gıda üretimi ve perakende sektöründe çalışma engellerini kaldırırlar.

Yönetmeliğe göre satış, pazarlama veya üretim amacıyla hijyen içeren kurallara uyması gerekenler, eğitim aracılığıyla bunu belgelemek zorundadırlar. Çalışmaya engel olmamak açısından ilgili meslek çalışanlarının hijyen belgesi alması gerekir. Özellikle kuaförlük, berberlik, güzellik merkezi, gıda üretim merkezleri ve konaklama alanlarında çalışmak isteyenler, diğer belgelerle birlikte hijyen belgesi başvurusunda da bulunarak iş resmi olarak iş yerinde çalışmaya başlarlar.

Hijyen Eğitimi Yönetmeliğine Göre Kimlerin Çalışması Uygun Değildir?

Hijyen Eğitimi Yönetmeliği gereğince; ilgili iş alanlarında, bazı durumlara sahip kişilerin çalışması uygun görülmez. Yönetmelikte, Çalışmaya Engel Teşkil Eden Hastalıklar başlığı altında kimlerin çalışmayacağı belirtilir. Buna göre;

• Gıda yoluyla taşınabilen bir hastalığa sahip olan veya bu hastalığın taşıyıcı durumundaki kişi,
• Vücudun görünen yerlerinde açık veya enfekte yarası, deri enfeksiyonu veyahut halkta tiksinti yaratabilecek deri lezyonları olanlar,
• Cüzzam, frengi veya verem hastalığına yakalananlar,
• Halk sağlığı açısından ciddi tehlikeleri barındıran ve Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları yönetmeliğinde belirtilen bulaşıcı hastalıkları taşıyanlar.

İş yerinde hijyen ilkeleri ve kuralları gereğince çalışmaya hazır personelin, varsa mevcut hastalıklar konusunda işverenini bilgilendirmesi gerekir. Yukarıdaki durumlara sahip çalışan adayları ise iyileşmeleri ve bulaştırma risklerinin olmadığını belgelemeleri durumunda iş yerinde çalışmaya başlayabilirler.