YÖK Atlas platformundan alınan verilere göre Türkiye’de hukuk fakültesinin bulunduğu 74 üniversite var. Bir başka veri her yıl 20 bini aşkın öğrencinin hukuk fakültesinden mezun olduğunu göstermektedir. Peki, bir hukuk mezunu ne iş yapar? Yanıtın yalnızca avukatlık olduğunu düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Gelin hukuktan mezun olduktan sonra yapılacak işler konusuna açıklık getirelim.
Hukuk Fakültesi Mezunları Ne İş Yapar?
Hukuk fakültesi mezunu çalışma alanları oldukça geniştir. Mezunların, lisans eğitimini tamamladıktan sonra özel hukuk alanında veya kamu hukuku alanında uzmanlaşmaları mümkün olur. Eğitimin ardından avukatlık yapan mezunlar hâkim, savcı gibi mevkilere yükselerek yargı fonksiyonunun etkin olmasına katkıda bulunabilirler. Tercihlerine göre özel sektörde hukuk şirketlerinde de çalışabilirler.
Hukuk Bölümü Meslekleri
Hukuk meslekleri” ibaresi hukuk fakültelerinde farklı bölümlerin bulunduğu algısı oluşturabilir. Bu nedenle mezunların yapabileceği işler hakkındaki ayrıntılara değinmeden önce hukuk fakültesinde farklı bir bölümün bulunmadığının altını çizmeliyiz. İşte hukuk mezunlarının sahip olabileceği unvanlar:
Hukuk Müşaviri
Hukuk müşavirliği toplumun yabancısı olduğu bir meslektir. Hatta mesleğin avukatlıktan neden farklı olduğu merak konusudur. Avukatlık Kanunu 3. Maddesine göre avukatlık yapabilmek için staj bitim belgesine sahip olmak gereklidir. İşte, hukuk müşavirliğinin avukatlardan farklı yönü bu noktada ortaya çıkar. Hukuk müşavirliğinde avukatlık stajını yapma zorunluluğu yoktur.
Özel sektörün yanı sıra kamu kurumlarında da hukuk müşaviri olarak çalışmak mümkündür. Hukuk müşavirleri, hukuki haklar konusunda danışmanlık hizmeti veren hukukçulardır. Temel görevleri hukuki süreçleri yönetmek, hukuki belgeleri hazırlamak ve dava süreçlerini yönetmektir.
Avukat
Hukuk fakültesi mezunu çalışma alanları söz konusu olduğunda akla ilk gelen avukatlıktır. Hem kamu hizmeti olarak hem de serbest meslek olarak avukatlık yapmak mümkündür. Avukatlık şartları şöyledir:
- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,
- Hukuk fakültesi mezunu olmak,
- Avukatlık staj bitim belgesi almış olmak,
- Baro bölgesinde ikametgahı bulunmak,
- Avukatlık Kanunu’na göre avukatlığa engel durumu olmamak.
KPSS puanı ile Milli Savunma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı gibi kamu kurumlarında avukatlık yapılabilir. Avukatlar banka avukatlığı yaparak tahsil ve tasfiye süreçlerinde görev alabilir ve hukuki uyuşmazlıkların takibini sağlayabilir. Banka avukatı olmak için banka tarafından yapılan sınavları geçmek gerekli olabilir.
Hukuk mezunu bir avukat, müvekkili olduğu kişi ya da kurumun hakkını yargı önünde savunmakla yükümlüdür. Bir avukat, davacı ya da davalı olduğu fark etmeksizin müvekkili adına işlem yapma yetkisine sahiptir ve müvekkili aleyhine olabilecek delilleri kullanmaz. Avukatların görevleri çalıştığı kuruma ve uzmanlık alanına göre farklılaşabilir. Örneğin, bir miras avukatı miras reddi gibi davalarda hizmet verirken; boşanma avukatı, boşanma süreçlerine ilişkin hizmet verir.
Savcı & Hakim
Mezunlar, 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanununda öngörülen koşulları taşıyorsa hakim veya savcı olabilirler. Avukatlıktan savcılığa geçmek için adli yargı hakim ve savcı adaylığı ile idari yargı hakim adaylığı yazılı sınavlarını başarı ile geçmek gerekir. Sınavı geçenler en az üç yıl avukatlık yapmış olmaları ve sınavın yapıldığı yıl 45 yaşını doldurmamış olmaları durumunda hakim veya savcı unvanına sahip olabilirler.
Hakimin görevi dava dosyalarını incelemek, avukatın yanı sıra tarafları ve görgü tanıklarını da dinlemek ve davayı karara bağlayıp hükmü vermektir. Savcı ise davadaki iddia makamının temsilcisi statüsündedir. Savcı, suç durumunda delil toplayarak toplayarak kamu davası açma hakkına sahiptir.
Noter
Hukuk fakültesi avantajları olan bir eğitimdir. Mezunların noterlik yapabilmesi bu avantajlardan biridir. Noterlik için de avukatlık stajının yapılması zorunludur. Avukatlık ruhsatı bulunmayanların ve en az dört yıl avukat, hakim veya savcı olarak görev yapmamış olanların noter olmaları mümkün değildir. Noter olabilmek için Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğüne başvurarak noterlik belgesi alınması gereklidir. Noterliklerde onaylama, denetleme ve belgelendirme yapılır.
Kaymakam
Kaymakam, mülki idare amirliği hizmetleri sınıfına mensup olarak kamu hizmeti verir. Bir hukuk mezunu kaymakam da olabilir. Kaymakamlık yapabilmek için de 3 yıl staj yapmak zorunludur. Kaymakamlık yazılı sınavını geçmeyenlerin kaymakam olması mümkün değildir. Sınav geçilmiş olsa bile sözlü mülakat aşamasını da başarıyla tamamlamış olmak gerekir. Kaymakamlar ilçede genel idareyi denetlemek ve halkın ihtiyaçlarını tespit etmekle görevli kamu personelleridir. Aynı zamanda kolluk kuvvetlerin amiridir.
Sayıştay Denetçisi
Sayıştay’da inceleme, denetleme ve raporlama görevlerini yerine getiren kişiler sayıştay denetçisi unvanına sahiptir. Hukuk mezunlarının bu mesleki unvana sahip olmaları da mümkündür. Sayıştay denetçiliği bir kariyer mesleğidir. Mesleği yapabilmek için öncelikle ÖSYM tarafından eleme sınavı ve yazılı sınavı geçmek gerekir. Sayıştay Başkanlığı tarafınca gerçekleştirilen sözlü sınavı da başarı ile geçmek gereklidir.
İcra Müdürü
Hukuk bölümünden mezun olan kişiler Adalet Bakanlığının düzenlediği sınavda başarılı olmak koşuluyla icra müdürü pozisyonunda çalışabilirler. İcra müdürlüğü yalnızca kamu sektöründe yapılabilir. İcra müdürü olmak isteyen mezunların Adalet Bakanlığı İcra İşleri Dairesi Başkanlığının internet sitesinde yer alan ilanları takip etmeleri gerekir. İcra müdürü olarak çalışma fırsatı bulan mezunları şu işleri yapmakla sorumludur:
- Haciz işlemlerini gerçekleştirmek,
- Borçludan mal bildirimi yapmasını talep etmek,
- Taraflara hakları konusunda bilgi vermek,
- Borçlu için ödeme emri oluşturmak,
- Tebligat çıkarmak,
- Tutanakların düzenli olarak tutulmasını sağlamak.
Akademisyen
Hukuk alanında araştırma ve eğitim faaliyetlerine ilgi duyan kişiler akademisyenlik de yapabilirler. Elbette bunun için birtakım şartlar söz konusudur. Akademisyenliğe ilişkin kapsamlı bilgi edinmek için şu yazımızı okuyabilirsiniz: Araştırma Görevlisi Nasıl Olunur?
Hukuk mezunlarının yapabileceği birçok meslek sıraladık. Bu derlememiz gösteriyor ki hukuk fakültesi iş olanakları oldukça geniştir. Mezunların listelediğimiz bu mesleklere ek olarak yapabileceği birçok meslek vardır. Mesleki gelişimini sürdüren bir hukuk mezunu şu mesleki unvanlara erişebilirler:
- Danıştay üyesi
- Yargıtay üyesi
- Bakan
- Anayasa Mahkemesi raportör yardımcısı
- Yasama uzman yardımcısı
- Müfettiş
Hukuk mezunları için meslek alternatifi çok. Peki ya hukuk mezunlarının yüzde kaçı işsiz? Aşağıdaki tabloda TÜİK’in hukuk fakültesi işsizlik oranı ile ilgili verilerini paylaştık:
| İş gücü | İstihdam | İşsiz | İş gücüne katılma oranı (%) | İstihdam oranı (%) | İşsizlik oranı (%) |
| 260 | 239 | 21 | 80,5 | 74,0 | 8,1 |
Tablo ve hukuk mesleklerinin fazlalığı hukukun önü açık mı merak edenler için yanıt niteliğindedir. Bu mesleki unvanlara sahip olmak için bölüm okumak isteyenlerin hukuk okumanın sabır gerektirdiğini bilmeleri gerekir. Hukuk okurken hem mantık hem ezber gerekli olur. Hukuk okumak isteyenlerin şu kişisel özelliklere sahip olmaları önem taşır:
- Pratik zekaya sahip olması,
- Hitabet yeteneğine sahip olması,
- Sabırlı olması,
- Araştırmacı olması,
- Eldeki verileri çözüm odaklı kullanabilmesi,
- Ezber yeteneğinin olması,
- Adalet duygusunun güçlü olması.
Hukuk Mezunu Yurt Dışında Ne İş Yapar?
Türkiye’deki hukuk fakültelerinde elbette dünya hukuk sistemine değinilir; fakat eğitim Türk hukuk sistemi odaklıdır. Dolayısıyla mezunların yurt dışında çalışma imkânı, diğer bölümlere göre kısıtlıdır. Bu noktada birden fazla yabancı dil bilmek önem taşır.
Türk hukukçular yurt dışında Birleşmiş Milletler, Unicef, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi çok uluslu kuruluşlarda çalışmaktadırlar. Farklı bir ülkede baroya kayıt yaptırarak avukatlık görevini yapabilmek için baro sınavlarına girmek ve denklik almak gerekir. Her ülke farklı bir prosedür uygulayabilir.
Hukuk mezunlarının yurt dışında çalışması konusunda belirleyici olan bir başka unsur eğitim alınan üniversitenin sağladığı imkanlardır. Bazı üniversiteler, yurt dışındaki üniversiteler ile yaptıkları anlaşmalar kapsamında öğrencilerin yurt dışındaki üniversitelerden yüksek lisans diploması almalarını sağlar.
Yurt dışında çalışmayı planlayan hukuk mezunlarının, anayasa hukuku, ceza hukuku gibi alanlardan ziyade; bilişim hukuku, şirket hukuku, ticari hukuk, taşımacılık hukuku gibi alanlarda uzmanlaşması önerilir. Bu bağlamda hukuk okumanın yurt dışında çalışmaya engel bir durum olmadığını belirtelim.
Özetle,
Hukuk okuyan ne olur sorusu yöneltildiğinde ilk akla gelen meslek avukatlıktır. Esasında hukuk fakültesi mezunlarının tercih edebilecekleri ve icra edebilecekleri meslekler de vardır. Merak edenler için hukuk mezunu ne iş yapar konusuna açıklık getirdik. Hukuk mesleklerinin Türkiye şartlarında en iyi para kazanan meslekler arasında bulunduğunun altını çizelim. Hukuk eğitimi alma konusunda kararlıysanız bölümün bulunduğu üniversitelere ilişkin detaylı bilgi edinmek için üniversiteler sayfamızı takip etmenizi öneririz.
