Milli Eğitim Bakanlığının öğretmenlik kariyer basamakları dahilinde ele aldığı kavramlardan biri de aday öğretmenliktir. Peki öğretmenlerin geçmesi gereken kariyer basamaklarından biri olarak aday öğretmenlik neyi ifade eder, ne zaman uygulanır ve ne zaman kalkar? Yazımızda kavramı merak edenleri ve yeni mezun öğretmenleri bilgilendireceğiz.
Aday Öğretmenlik Ne Demek?
Aday öğretmenlik kavramı ilk kez, 2016 yılında Öğretmen Strateji Belgesi kapsamında uygulanmaya başlandı. MEB, 2016 yılı Aday Öğretmen Yetiştirme Yönergesinde aday öğretmenleri şöyle ifade ediyordu:
- “Öğretmenlikte adaylığı daha önce kaldırılmamış olanlardan öğretmenliğe ilk atama kapsamında atananları”
Buradan da anlaşılacağı üzere aday öğretmenler, MEB tarafından ataması gerçekleşen öğretmenleri içerir. İlk defe 2016 uygulanan ve esasen öğretmenlik eğitimi kapsamında değerlendiren aday öğretmenlik, Mayıs 2022 düzenlemesiyle tekrar gündeme geldi. Aday Öğretmenlik ve Öğretmenlik Kariyer Basamakları Yönetmeliğinin yayınlanmasıyla aday öğretmenleri ilgilendiren birtakım düzenlemeler getirildi. Buna göre ataması yapılan aday öğretmen, en az 1 en fazla ise 2 yıllık süreçte yetiştirme programı aracılığıyla öğretmenlik görevini yerine getirecek.
Aday öğretmen; atandığı eğitim kurumuna değil, farklı bir ile yerleşir. Yaptığı il tercihleri doğrultusunda en az 1 yıllık yetiştirme eğitimine tabi tutulur. Aday Öğretmenlik Yetiştirme Programının kapsamı şu şekildedir:
- Yetiştirme programına katılım zorunludur.
- Aday öğretmenler bu süreçte, eğitim kurumunun müdürleri ve danışman öğretmenleri gözetimi ve sorumluluğunda eğitim alırlar.
- Aday öğretmenler eğitim programı kapsamında; izleme ve uygulama görevlerini yerine getirme, hizmet içi eğitimlerini tamamlama ve eğitim kurumunun gözlem ve uygulamalarını yerine getirme işlerini yerine getirirler.
- Yasal mazeret gereği yetiştirme programına katılmayanlar ve eğitim programı ile ilgili eksiklikleri bulunanlar için bir yıl daha eksikliklerini giderme olanağı tanınır.
Öğretmenler, yetiştirme programı aracılığıyla öğretmenlik performansı gösterirler. Aday öğretmenin öğretmenlik performansını gözlemleyecek kişiler ise okul müdürü, danışman öğretmen ve müfettiştir. Göreve yeni başlayan aday öğretmenin danışmanı da göreve başlama tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde belirlenir. Yetiştirme eğitiminde öğretmenin; okul içi, sınıf içi ve okul dışı faaliyetlere katılması beklenir. Ayrıca aday öğretmenlerin doldurması gereken evraklar ve formlar da vardır. Söz konusu formlar, Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğünce hazırlanıp danışman öğretmenler tarafından aday öğretmene sunulur.
Aday Öğretmenin Dosyasında Bulunması Gerekenler 2022
Aday öğretmenlik dosyası, yetiştirme programının bir parçasıdır. Yetiştirme programında öğretmenin bir dosya hazırlaması istenir. Göreve başlayan aday öğretmenin göreve başlama bilgileri ve verileri, okul yönetimi tarafından MEBBİS’te işlenir. Göreve başlama haftasından sonraki ilk hafta ise doldurulması zorunlu formların işlemi başlar.
Aday öğretmen ilk olarak FORM-1 evrakını doldurur. FORM-1’den sonra sırasıyla doldurulması gereken FORMLAR ve işlevleri şu şekildedir:
- FORM-2: Haftalık Çalışma Raporundaki işlerin yerine getirilip getirilmediği belirtilir.
- FORM-3: Başka bir öğretmenin dersine girip Ders İzlemesi görevini yerine getirdiğini yazar.
- FORM-4: Danışman öğretmen, her hafta en az 2 saat olmak üzere aday öğretmenin dersine girerek gözlem yapar. FORM-4 bu gözleme ilişkin değerlendirmeyi içerir.
- FORM-5: Ayda bir kitap okuyup forma yazar.
- FORM-6: Ayda iki film izleyip formu doldurur.
- FORM-7: Okul dışı faaliyetler kapsamındaki işleri yerine getirdiğini yazar.
Yukarıdaki formlar, aday öğretmenin dosyasında bulunması gerekenler arasındadır. Formlar haricinde dosyada yer alması gereken evraklardan bazıları şöyledir: Dosya kapağı, Türk Bayrağı, Atatürk görseli, İstiklal Marşı, Okul Yetiştirme Programı evrakı, aday öğretmen yetiştirme seminerleri çıktısı.
Aday Öğretmenlik Sınavı Nedir?
Aday öğretmenlik sınavı, Adaylık Kaldırma Sınavı olarak da bilinir. Söz konusu sınav, adaylığın sona ermesini sağlar. Sınava başvurmak için yetiştirme programının okul içi, okul dışı ve hizmet içi eğitim faaliyetlerini (180 saat) tamamlamak gerekir. Aday öğretmenler görev sürecinde herhangi bir cezaya çarpıtılmadıkları müddetçe yazılı sınava başvurma hakkına sahiptirler.
Sınav daha önce yazılı ve sözlü olmak üzere iki aşamadan oluşarak hazırlanmıştı. MEB’in aldığı karar doğrultusunda ise sözlü sınav aşaması kaldırıldı. Yapılan yazılı sınav ise adayın eğitim sürecindeki bilgi ve yetkinliğini ölçme amacındadır. Yazılı sınavda toplam 100 çoktan seçmeli soru sorulur. Sınavda sorulan soruların üst konu başlıkları ise; Devlet Memurları Kanunu, Bakanlık Teşkilatı Görevleri ve Mevzuatı, Öğretmenlik Uygulamaları ve İnkılap Tarihi ve Atatürkçülükten oluşur. Sınavda yanlış cevaplar doğru cevapları götürmez. Adaylık Kaldırma Sınavının geçme notu da 70 ve üzeri puandır.
Yönetmeliğe göre sınavdan başarılı olan aday öğretmenin adaylığını kaldırma süreci de şu şekilde işler:
- Aday Öğretmenin, Adaylık Değerlendirme Komisyonunun Değerlendirmesinde Başarılı Olması,
- Başarılı Olan Adayların Valilikler Tarafından Adaylıklarının Kaldırılması,
- İlgili Mevzuat Gereğince Adaylığı Kaldırılan Öğretmeninin Atamasının Yapılması.
Bununla birlikte aday öğretmenlerin aşağıdaki durumlardan birini yaşaması hâlinde öğretmenlik mesleğine alınması mümkün değildir:
- Atanma niteliklerinden birini karşılamamak,
- Adaylık sürecinde atanma şartlarından birini kaybetmek,
- Adaylık süresince aylıktan kesme ya da kademe ilerleme cezası almak,
- Adaylık Yetiştirme Programına mazeretsiz bir şekilde katılmamak,
- Süreç sonunda yapılan Adaylık Değerlendirme Komisyonunca 9’uncu maddenin ikinci fıkrasına göre yapılacak değerlendirmede başarısız olmak.
Aday Öğretmenlik Sınavı Zor Mu?
Aday öğretmenlik sınavına yönelik sorulan sorulardan biri de budur: Sınav zor mu kolay mı? Yukarıda da bahsettiğimiz üzere Adaylık Kaldırma Sınavı, aday öğretmenin performansını ve bilgi kazanımını ölçmeye yöneliktir. Buradan hareketle başarılı bir eğitim süreci geçiren bir adayın, sınavı kazanmaması için bir sebep gözükmüyor. Bununla beraber sınav iki aşamadan oluştuğu için bir diğer aşamada yaşanan
Güncelleme: Aks olarak kısaltılan Adaylık Kaldırma Sınavının yakın zamanda kaldırılması öngörülüyor. Kaldırılacak sınavın yerine ise öğretmenlerin mesleki gelişimlerini hedefleyen bir programın uygulanması düşünülüyor.
Aday Öğretmen Ne İş Yapar?
Aday öğretmen, bir öğretmen olarak bulunduğu kurumun eğitim-öğretim faaliyetlerine katılır. Bir yandan da yetiştirme programı gereğince öğretmenlik deneyimini yerine getirir.
Genel olarak ise Aday öğretmenin görevleri şöyledir:
- Çalışma programında belirtilen faaliyetlere eksiksiz şekilde katılmak,
- Eğitim kurumu yöneticisi ile danışman öğretmenin süreç içinde verdiği talimatları yerine getirmek,
- Aday öğretmen yetiştirme süreciyle ilgili olan tüm çalışmalarda Milli Eğitim Mevzuatına uygun hareket etmek.
Aday öğretmenlik nedir, aday öğretmenlik ne zaman kalkar sorularına yanıt verdik. Öğretmenliğin ilk kariyer basamağını ele aldığımız yazımız haricinde diğer öğretmenlik basamakları hakkında bilgi almak isterseniz de blog sayfamıza göz atabilirsiniz.
