20 Temmuz tarihinin tam 55 yıldır Dünya Satranç Günü olarak kutlandığını biliyor muydunuz? Kimileri için bir tutkudur satranç. Peki, satranç nedir? Siz de satranç nedir kısa bilgi edinmek istiyorsanız satranç nasıl oynanır gibi soruları da yanıtladığımız bu yazımızın devamını okumalısınız.
Satranç adına turnuvalar düzenlenen bir spor dalıdır. Aynı zamanda dünyanın en eski masa oyunlarından biri; stratejik düşünmeye yönelten bir strateji ve zeka oyunu; ilköğretim çağındaki çocuklar için eğitsel bir araçtır.
Satranç Nedir?
Satranç için zeka oyunu, masa oyunu, spor dalı gibi ifadeler kullandık; fakat bu ifadeler satrancı tanımlamak için yetersizdir. Öyle ki satranç binlerce yıllık geçmişe sahip, sayısız faydası bulunan; “kralların oyunu” olarak anılan bir oyundur. Kendine özgü kuralları ve özel bir jargonu vardır.
Satranç, iki oyuncu arasında özel bir tahta üzerinde özel taşlar ile oynanan bir oyundur. Satranç tahtası, beyaz ve siyah renkli karelerden oluşur. 8×8’lik kare bir alan olan satranç tahtasının üzerinde 16 taş ile oyun oynanır. Satranç taşları şunlardır:
| Satranç taşı | Adedi |
| Piyon | 8 |
| Kale | 2 |
| At | 2 |
| Fil | 2 |
| Vezir | 1 |
| Şah | 1 |
Satranç Nasıl Oynanır?
Oyun, savaş düzeni üzerine kurulmuştur. Kral ölürse savaş biter mantığıyla oynanır. 6 taşın her biri farklı özelliklere sahiptir ve satranç tahtasında belli bir düzende ilerler. Amaç rahibi mat etmek, yani rakibin şah taşını ele geçirmektir. Satranç kuralları nelerdir bilmek aslında taşların özelliğini, anlamını bilmekle mümkündür. Satranç taşları ve özellikleri şöyledir:
Piyon
Satrançtaki en değersiz, en zayıf taş piyondur. Savaştaki piyadeyi temsil eder. 1 puanlık değere sahip olan piyon, her oyuncuda 8 adet bulunur. Geriye hamle yapma özelliği bulunmayan tek taştır. Yalnızca ileriye doğru tek kare hareket etmesi mümkündür. İstisnası ise çapraz karede rakibin taşı olmasıdır. Başlangıçta 2 adım ilerleyebilir.
At
At, satrançtaki diğer taşlardan farklı olarak taşların üstünden atlayabilir. Her oyuncuda iki adet bulunan bu taşın ilerleyişi L şeklinde (2 düz bir çapraz) olur. En zor satranç taşları arasında bulunan bu taş ile hamle yaparken çok düşünmek gerekir. At’ın değeri 3 puandır.
Fil
At’a göre daha değerli bir taş olan fil, her yöne çapraz hareket eder. Her oyuncuda 2 adet vardır. Dezavantajı tek renk üzerinde ilerleme özelliğine sahip olmasıdır.
Kale
5 puanlık değeriyle en güçlü satranç taşlarından biri olan kale dikey ve yatay olarak hareket edebilir. Her oyuncuda 2 adet bulunur.
Vezir
En güçlü satranç taşı olan vezir her oyuncuda 1 adet bulunur. Kale ve filin yeteneğine sahip olması; dikey, yatay ve çapraz hareket edebilmesi nedeniyle korkulan bir taştır.
Şah
Satranç şah üzerine kuruludur. Her oyuncuda 1 adet şah bulunur. Yalnızca bir defa olmak üzere her yöne hareket edebilir.
Satranç Tahtası Nasıl Dizilir?
Satranç tahtası dizilimi birkaç adımda yapılabilir ve standarttır; fakat dünya satranç şampiyonlarından biri olan Bobby Fischer tarafından geliştirilen Satranç960 satranç türü taşların dizilimi konusunda farklılıklara sahiptir. Genel olarak satranç taşları şöyle dizilir:
- Satrançta beyaz taşların 1. ve 2. sırada olması, siyahların 7. ve 8. sırada olması zorunludur. Bu nedenle sağ alt kare beyaz olacak şekilde yerleştirin.
- Kale’yi her iki köşeye de yerleştirin.
- At’ları kalelerin yanına yerleştirin.
- Fil’leri at’ların iç kısmına yerleştirin.
- Vezir’i aynı renkli kareye yerleştirin.
- Şah’ı ilk sırada kalan en son kareye yerleştirin.
- Piyon’ları ikinci sıraya yerleştirin.
- Taş’larınızı gözden geçirin.
Satranç Kuralları ve Hamleleri
Satranç, Federation İnternationale Des Echecs/ FİDE (Uluslararası Satranç Federasyonu) kuralları doğrultusunda oynanır. Yüzlerce açılış şekli vardır. İyi bir satranç oyuncusu hangi durumda nasıl hamle yapması gerektiğini bilir.
En iyi açılış merkeze hakim olan, şah güvenliğini sağlayan ve taşları geliştiren açılıştır. Oyunda doğru açılışı yapmak ileri bölümlerde avantajlı olmayı sağlar. En sık kullanılan açılışlar şunlardır:
- Vezir gambiti açılışı
- Sicilya savunması
- Fransız savunması
- Ruy Lopez açılışı
- Slav savunması
Satrançta galip gelmenizi sağlayacak en iyi satranç hamleleri şöyledir:
- İlk önce fil ve at kullanmak
- Hamleleri satranç tahtasının kenarına değil de ortasına doğru yapmak
- Şah’ın önündeki piyonu iki kare oynatarak oyuna başlamak
- Şah’ın etrafını korumak
- Vezir’i oyuna geç sokmak
- Oyuna en son kale’yi sokmak
- Aynı taşı üst üste iki kere oynamamak
- Şah’ı ve kale’leri hareket ettirmeden korumak (rok yöntemi)
Kritik satranç hamleleri rok yapma, taş alma ve mat yapma şeklindedir. Satrançta taş alma, rakibin taşını alıp kendi taşını o taşın yerine koyup rakibin taşını satranç tahtasının dışına çıkarmak anlamına gelir. Taş alma hamlesinde bulunmadan oyunu devam ettirmek mümkündür. Taş alma özelliği tüm satranç taşları için geçerlidir; fakat çapraz taş alma özelliği yalnızca piyon için geçerlidir.
Satrançta rok yapma, şah taşını rakip taşlardan korumayı amaçlar. Rok yapma hareketinin geçerli olabilmesi için; şah ve kale taşı ile hamle yapılmış olması, şah’ın hareket alanında rakip taş tehdidinin olması ve şah ile kale taşının arasında başka taş olmasıdır. Şah çeken taşı almak, araya taş kapatmak, şah tehdidinden güvenli bir kareye kaçmak şah’ı mat etmek anlamına gelir. Şah mat olduğunda oyun bitmiş demektir.
Satranç Hakkında En Çok Merak Edilen Konular
Satranç Eğitimi Kaç Yaşında Başlar?
Satranç her yaşta öğrenilip oynanabilir; fakat zihinsel gelişim açısından çocuk yaşta satranç öğrenmeye başlamakta fayda vardır. Satranç eğitimine başlamak için en uygun yaş 4-6 yaştır.
Simultane Satranç Nedir?
Simultene bir satranç terimidir ve çok sayıda rakibe karşı aynı zamanda oynamak anlamına gelir. Bu satranç türü profesyoneller için uygundur.
Satranç Nasıl Öğrenilir?
Satranç nasıl oynanır kısaca özeti internette pek çok sitede bulabilirsiniz; fakat usta bir satranç oyuncusu olmanızı sağlayabilecek stratejik taktikleri ve satranca dair tüm detayları kapsamlıca öğrenmek için yapmanız gereken eğitim almaktır. Satranç üzerine eğitim veren kurslar sayesinde profesyonel oyuncu olabilir, hatta turnuvalara katılabilirsiniz.
Satrancın Faydaları Nelerdir?
Satranç ilkokul eğitim kademesinde de üzerinde durulan bir oyundur. Bunun pek çok nedeni vardır. Satranç sayesinde başarının tesadüf olmadığı öğrenilmiş olur. Başarı için gereken uzamsal becerileri ve fotografik hafızayı geliştirmek, dikkati belli noktaya yöneltebilmek satranç ile mümkün olur. Satranç dostça rekabet duygusunu kazanmayı, planlı hareket etmeyi öğretir ve üretkenliğe teşvik eder.
Özetle;
Satranç nasıl oynanır yeni başlayanlar için merak konusudur. Bu yazımızda satranç nedir nasıl oynanır merak edenler için yazdık. Satranç kuralları ve satrancın faydaları konusuna değindik. Satranç kuralları ve hamleleri hakkında detaylı bilgi edinmek ve profesyonel olarak satranç oynamak istiyorsanız satranç eğitimi almanızı öneririz. “Temel Satranç Teknikleri” gibi satranç kitapları okumanız da faydalı olur.
