Bir insanın hayatını idame ettirebilmek için hikaye anlatıcısının anlatacağı bir hikayeye, ekmek ve su kadar ihtiyaç duyabileceğini düşünmüş müydünüz? Elbette burada iyi anlatılmış bir hikayeden bahsediyoruz. Peki, iyi bir hikaye anlatıcısı olmak için kullanılması gereken hikaye anlatma teknikleri nelerdir? Yanıt ve daha fazlası yazımızın devamında!
Sözlü kültür en önemli iletişim aracıdır. Sözlü kültürün en önemli bileşenlerinden biri de hikaye ve hikaye anlatıcısıdır. Esasında hikaye anlatıcılığı ve hikaye anlatıcısı yeni duyulan kavramlar olsa da hikaye anlatıcılığı kadim bir gelenektir. Bu gelenekte, belli başlı hikaye anlatma teknikleri anlatıcının beden dili ve düzgün diksiyonuyla birleştiğinde ortaya bir sanat çıkmış olur. Bu bağlamda hikaye anlatıcılığı için sanat, hikaye anlatıcısı için sanatçı ifadesini kullanmamız yanlış olmayacaktır.
Hikaye Anlatıcılığı Teknikleri
Hikaye anlatıcılığı, sunum yapmak gibi görevleri yerine getiren iş profesyonelleri için de çocuk gelişimi alanlarında çalışan uzmanlar için de kazanılması önemli bir beceridir. Hem iş hayatı hem de çocukların dünyasına girerek onlara fayda sağlamak açısından önem taşıyan hikaye anlatıcılığında en kritik nokta hikaye anlatım biçimleri arasında en doğru yöntemi seçebilmektir. Bu seçim hedef kitleye ve amaca göre değişir.
- Gösterme tekniği (sahneleme tekniği): Bu anlatma tekniği dikkati hikayeye yoğunlaştıran bir tekniktir. Tekniğin hikayeye yoğunlaşmayı sağlamasının nedeni diyaloğun iç konuşma şeklinde olması, olayların ve karakterin duygu ve düşüncelerinin dinleyiciye direkt olarak aktarılmasıdır.
- İroni tekniği (alay tekniği): İroni tekniğinde cümlelerin sonunda asıl anlatmak istenenin aksine işaret eden anlam vardır. Temelinde eleştirel bakışın olduğu bu teknikte dinleyiciye vurucu etkiyi yapacak olan anlam jest, mimik ve tonlamada da belli olur.
- Diyalog tekniği (konuşma tekniği): Hikaye anlatıcılığında karakterlerin birbiriyle yaptığı konuşmanın yansıtıldığı bu teknik karakterin duygu ve düşünceleri konusunda ipucu verir.
- Bilinç akışı tekniği: Bu teknikte hikaye karakterinin içinden geçenler yansıtılır. Dinleyici karakterin duygularını daha iyi anlayabilir.
- İç çözümleme tekniği: Bilinç akışı tekniğinde olduğu gibi duygu ve düşünce çok nettir.
- Monolog tekniği: Karakterin kendi kendine konuşmasının yansıtıldığı bu teknikte duygu ve düşünce bir mantık sırasında anlatılır.
- Özetleme tekniği: Bu teknikte hikaye anlatıcısı hikayenin karakterleri ve hikayenin teması hakkında bilgi vermiş olur.
- Geriye dönüş tekniği: Dinleyicide merak uyandıran bu teknikte hikaye anlatıcısı, dinleyiciyi temel karakterlerin geçmişine götürerek olayların nedenini belirtmiş olur.
Detaylıca açıkladığımız hikaye anlatıcılığı teknikleri farklı alanlarda (içerik pazarlama, reklam, masal terapisi) hikaye anlatımında kullanılır. Çocuklar için hikaye ve masal anlatımı söz konusu olduğunda bu tekniklere şunlar da dahil olur: TV, kukla, pazen tahta kartı.
Hikaye Anlatıcısı Nasıl Olunur?
Kadim bir gelenek ve sanat olarak bahsettiğimiz hikaye anlatıcılığı herkesin kazanabileceği bir beceridir. Dolayısıyla herkes hikaye anlatıcısı olabilir. Burada dikkati çekmek istediğimiz nokta şudur: Masal anlatıcılığı teknikleri gibi konular üzerinde detaylı olarak durulan masal anlatıcılığı eğitimi masal terapisi eğitimi ile iç içe verilir. Masal anlatıcılığı mesleğinin ve psikoterapi yöntemi olarak masalın irdelendiği bu eğitimlerin asıl amacı uzman yetiştirmektir.
Masal anlatım teknikleri konusunda bilgilerin paylaşıldığı masal terapisi ve masal anlatıcılığı eğitimini alan herkesin, yasal olarak bir kurumda masal terapisi uygulayabilmesi mümkün değildir. Yalnızca klinik psikoloji alanında yüksek lisans yapan kişiler oyun terapisinin bir alanı olan masal terapisini uygulayabilir.
Hikaye anlatım teknikleri ve hikaye anlatıcılığındaki püf noktalarını öğrenmek ebeveynler için de faydalıdır. Hikaye anlatıcılığı ebevenylerin masal ve hikaye yoluyla çocuklarının iç dünyasını keşfetmesine yardımcı olur. Doğru tema ve doğru anlatım yöntemleri kullanılarak anlatılan hikayeler sadece dinleyicilerin değil, anlatıcının da yaratıcılığını geliştirir. Masal ve hikaye anlatıcılığı şu konularda da fayda sağlar:
- Yeni dil öğrenmede kolaylık
- Dikkatli olma ve güçlü konsantrasyon
- Etkili iletişim kurabilme
- İyi bir konuşmacı ve iyi bir dinleyici olma
İyi Bir Hikaye Anlatıcısı Olmak İçin Ne Yapmalı?
Hikaye anlatımında hikayenin ne denli etkili olacağını belirleyen en önemli faktör hikaye anlatıcılığı teknikleri diyebiliriz. Bununla birlikte doğru hikaye ve doğru teknik seçimi hikaye anlatımının amacının gerçekleşmesi için yeterli değildir. İlginin artması ve dikkatin canlı kalabilmesi için, hikaye anlatıcısının;
- Beden dili ve hareketlerini doğru kullanması,
- Ses tonunu doğru kullanabilmesi,
- Çocukları gözüyle takip ederek ilgili olup olmadıklarını kontrol etmesi,
- Hikayeyi dinleyici anlatmadan önce okuması ve vurgu yapacağı noktaları işaretlemesi,
- Kendi hayatından örnekler vermek gibi çeşitli yöntemleri kullanarak anlatımı kişiselleştirmesi,
- Sürpriz çıkışlar yapması,
- Pazen tahta kartı gibi farklı araç gereçlerle çocukları hikayeyi anlayarak dinleme konusunda istekli hale getirmesi önem taşır.
Özetle;
Hikaye anlatıcılığı Anadolu’daki en eski geleneklerden biridir. Unutulmaya yüz tutmuş olan bu gelenek yeniden canlanmıştır. Bu yazımızda hikaye anlatmanın ve iyi bir hikaye anlatıcısı olmanın inceliklerine değindik. Hikaye anlatma teknikleri hakkında daha fazla bilgi edinmek ve çocuklarla terapötik bağ kurmak için masal terapisi ve masal anlatıcılığı eğitimi alabilirsiniz. Hikaye anlatıcılığı ve masal terapisi eğitimi, ders konularıyla hikaye anlatıcısı nasıl olunur sorusuna yanıt niteliğindedir.
