Beden dili, sözsüz iletişimin en belirgin kullanımlarından biri olarak vücudumuzun konuşmasını ifade eder. Vücut dili olarak da adlandırılan beden dili, bazı ögelerden oluşarak karşı tarafla iletişim kurmamıza ya da iletişimi bitirmemize önayak olur. Ayrıca beden dili, sözler gibi etkili ve güçlü bir iletişimin de ana kaynaklarındandır. Beden dili ögeleri adını verdiğimiz birtakım iletişim unsurları, istediğiniz mesajı ve iletişim biçimini yansıtmaya amaçlar. Peki nedir bu beden dili ögeleri, beden dilinin özellikleri nelerdir? Gelin yazımız eşliğinde bu soruları yanıtlayalım.
Beden Dili Unsurları Nelerdir?
Beden dili unsurları, vücudun iletişim kurmasına yardımcı olan organ, tercih ve hareketleri içerir. Gözler, duruş, jest- mimikler, eller, giyim ve kullanılan aksesuarlar genel olarak beden dilinin öne çıkan kullanımlarını oluşturur. Bir de bu ögelere ek olarak oturma biçimi, kol hareketleri, ayakların duruşu, başın pozisyonu ve mesafe gibi kullanımlar söz konusudur.
Beden dili unsurlarında dikkat edilmesi gereken nokta ise bu unsurları tek başına değerlendirmemektir. Bazen farkında olmadan yapılan tek bir hareket, yanlış anlaşılmalara sebep olabiliyor. Bunun önüne geçmek için beden dilinin de bir iletişim biçimi olduğunun farkına varılması gerekiyor. Ayrıca beden dilinin ögelerinin de ifade aracı olarak kullanılabileceğini bilmek faydalı olacaktır.
Beden dili unsurlarının etki alanına dair şunları söyleyebiliriz:
- Sürdürülebilir veya samimi bir iletişim başlatırlar.
- İletişime kapalı olunduğunu gösterirler.
- İletişim sürecinin ilk izleniminin olumlu ya da olumsuz olmasını sağlar.
- Beden dili ögeleri, karşı tarafın beden diline bir karşılık olarak da kullanılabilir.
- Beden dili, karşı tarafın tavır ve davranışlarına karşı kullanılabileceği gibi ruhsal duruma göre de etkinleştirilir. Çoğunlukla da ruhsal durumun bir göstergesi için beden dili daha fazla ortaya çıkar.
Beden Dili Ögeleri Nasıl Kullanılır?
Beden dili hareketleri, işaret dili gibi evrenselden ziyade kültüre ait birtakım anlamlar taşır. Bundan dolayı kullanılan hareketlerin kültürel anlamlarının da farkında olmak gerekir. Yine bazı toplum kökenli etkenler de beden dilinin kullanımını etkiler. Örneğin, yaygın bir toplumsal cinsiyet kalıbı, erkeklerin daha sert görünmek zorunda olduklarını benimsetir.
Bu kalıbın doğru olduğunu düşünen erkekler de erkeklerin beden dili başlığı altında, beklenen hareketleri sergiler. Kadınlar açısından ise ciddi görünmek, sert bir yüz yapısına sahip olmak veya kısa saçlı olmak, soğuk, itici bir algı veya maskülen bir davranış kalıbı ile ilişkilendirilir. Bu yaygın kalıplar, beden dilinin hem evrensel hem de kültürel birtakım göstergelerden etkilendiği ortaya çıkarır. Genel olarak beden dilinin tüm özellikleri, dilin kültür ve toplumdan bağımsız ele alınmadığını gösterir. Peki beden dili ögeleri kullanırken özellikle dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Öncelikle şunu bilmekte fayda var; herkes beden dili hareketlerinin farkında olarak bu hareketleri kullanmaz. Bundan dolayı karşınızdaki kişiyi yalnızca beden dili ile değerlendirmemekte yarar var. Yine diksiyon ile beden dilini birleştirmek de verilmek istenen mesajın tutarlılığı ve etkili iletişim için ideal bir sentezdir. Vücut dilinin kullanımına dair dikkat edilmesi gereken bir diğer konu ise beden dili ile neyin hedeflendiğidir. Yani kişi, vücut dili kullanımı ile sözlerini desteklemek mi istiyor ya da kendini bu yolla mı ifade ediyor? Bu soru, beden dilinin neden kullanıldığına dair düşünülmesi gereken sorulardan biridir.
Beden Dilinde Göz Hareketleri Nasıl Kullanılır?
Beden dili kullanımında gözlerin önemli bir unsur olduğunu tekrar tekrar hatırlamakta yarar var. Hatta gözler, bir sözün doğruluğu veya yanlışlığı hakkında da varsayımlara sebep olabilecek kadar güçlü bir kullanım. Peki beden dilinde göz hareketleri nasıl kullanılıyor, hangi hareketler olumlu-olumsuz ifadeleri doğurabiliyor?
Sosyal psikoloji açısından önemli bir araştırma konusu olan göz teması ile başlayalım. Göz teması, en etkili beden dili hareketlerinden biridir. Karşınızdaki kişi ile iletişim kurmak isteyip istemediğinizi, çekici görünmenizi ve genel olarak o anki duygularınızı ifade eder. Gözleri devirmek, gözleri kısmak, göz teması kurmaktan kaçınmak veya gözleri dikerek bakmak. Tüm bu hareketler, iletişime kapalı veya açık olunduğunu tek bir bakış ile anlatmayı destekler.
Beden dilindeki bazı göz hareketleri ise şu şekilde yorumlanır:
Yere Bakmak: Birbirinden farklı duyguları yansıyan yere bakma durumu genellikle; sıkılma, boyun eğme, anksiyete veya utangaçlık anlamlarını ifade eder. Kısacası yere bakma, çoğunlukla olumsuz beden dili kullanımları arasında yer alır.
Gözleri Kısmak: Gözleri kısma, konuyu anlamaya çalışmak ve bundan dolayı da anlama izni istemeyi içerir. Ayrıca gözlerin kısılması; güvensizlik, memnuniyetsizlik ve gerginlik anlamlarını da taşır. Bununla beraber çekici görünmek için gözleri kısma hareketi de bir ara yaygınlaşan davranış kalıplarındandı.
Gözleri Yumma: Göz yummak deyimine de konu olan gözleri yummak,kaçma davranışıyla ilişkilendirilir. Genellikle olumsuz durumlardan kaçmak için gözleri yumma-kapatma davranışı gerçekleşir.
Gözlerin Açılması: Bir konuşma sırasında gözlerin; konuşmaya eşlik edecek şekilde, fal taşı gibi açılması, konuya odaklanıldığını ve yeni bilgilere açık olunduğunu gösterir. Yine şaşırma davranışı için de sıklıkla gözlerin açılması hareketi kullanılır.
Konuşurken Saate Bakmak: İletişime kapalı olan ve iletişime devam etmek istemeyen kişinin hareketlerinden biri saate bakmaktır. Bununla birlikte saate bakmak gerçekten zamanı öğrenme ihtiyacını da taşır.
Resmiyet Bakışı: Resmi bir görüntü için alın ve gözlerin tam ortasına bakmayı içerir. Bu bakış, genellikle iletişimin ciddi bir havada sürmesi ve karşı tarafa samimi görünmemek için kullanılır.
Müfettiş Bakışı: Resmi bakışlardan biri olan müfettiş bakma, bakışın 2-3 cm aşağıda olacak şekilde sağa veya sola eğilmesidir. Bu bakış genellikle alaya alma ve küçük görme anlamlarına gelir.
İş Birliği Bakışı- İletişim Bakışı: Resmi bakışın tersi bir anlamı taşıyan iletişim bakışı, gözler ile dudaklar arasındaki bölgeye odaklanır. Karşıdaki kişiyi küçümseme ya da rahatsız etme amacı taşımadan iletişime devam edilebileceğini gösterir.
Gözlere eşlik eden kaşlar da aktarılmak veya gösterilmek istenen etkiyi destekler. Gözlerin etkisini artıran bir diğer beden dili ögesi ise bakışlardır. Bakışlar, iletişimi sürdürmek isteyip istenmediğini de ortaya çıkaran bir unsurdur. Göz temasından kaçınan bir bakış kullanımı, iletişimi sürdürmeye isteksiz olmayı ifade eder. Örneğin, iletişim sırasında yere bakmak veya başı yan tarafa çevirmek, sıkılmayı belirtebilir. Kısacası iletişimde beden dili çoğunlukla; gözlerin eşlik ettiği duruş, mimik ve yüz ifadelerinde aranır.
Bilmeniz Gereken Beden Dili Özellikleri
İletişim kurma biçimleri gibi beden dili biçimleri de evrenselden ziyade kültüre aittir. Yani ABD vatandaşı ile Türk vatandaşının aynı hareketlerle iletişimde beden dilini kullanabileceğini söyleyemeyiz. Örneğin, arkaya yaslanma; bazı ülke ve kültürlerde özgüvenli bir hareket kalıbı olarak görülürken bizim kültürümüzde ise bu davranış, saygısızlık gibi görülür. Bu çıkarımlardan hareketle beden dilinin özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
- Beden dili, bir bakıma benimsediğimiz ilk iletişim biçimidir. Bebeklik dönemindeki çoğu hareket, ebeveynlerin anlayabildiği bir iletişim biçimini kapsar.
- Beden dili, ilk izlenim için de en güçlü göstergelerden biridir. Yapılan araştırmalara göre iletişimin ilk dakikasında beden dili, sözlerden daha güçlü bir etkiye sahiptir.
- Beden dili kullanımları, kişisel imaj ve itibar için de en dikkate alınan iletişim biçimlerindendir.
- Kadınların ve erkeklerin beden dili hareketleri diye bir genel-geçer hareket kullanım yoktur. Genellikle bu tarz kullanımlar, toplumsal cinsiyet kalıplarının yarattığı bir algıdır. Bunun yerine özgün beden dili hareketlerine rastlamak mümkündür. Örneğin, kişi iletişime kapalı olduğunu belirtmek amacıyla zaman zaman elini saçına götürebilir veya başını yana çevirerek kişiyi dinliyormuş gibi yapabilir. Bu hareketlerin sık tekrarlanması, kişinin kendini bu şekilde ifade ettiğini gösterir.
Vücut dilinin aşırı kullanımı, kişinin göründüğü gibi mi yoksa olduğu gibi mi göründüğü sorunsalını da doğurabilir. Kişisel imaj çalışmalarının da bir konusu olan öyle değilsen bile öyle görün prensibi beden dilinin de ifade etme aracı olarak öne çıkarıcı niteliğini vurgular.
İletişimin temel biçimlerinden biri olan beden dili ögelerini ele aldık. Eğer etkili bir beden dili kullanımına sahip olmak istiyorsanız beden dili kurs sayfasından bu konudaki eğitimlere göz atabilirsiniz.
