İnsan kaynakları alanı, en gerekli departmanlardan biri olduğunu çalışan odaklı uygulamalarla da gösterir. Bunlardan biri, yetenekli çalışanı işletmeye kazandırmak ve çalışanın yetkinliklerini geliştirmek üzerine kurulu olan yetenek yönetimidir. İnsan kaynaklarında yetenek yönetimi nedir, ne işe yarar sorusuna daha geniş bir açıyla yanıt vermeye başlayalım.
İşletmelerde Yetenek Yönetimi Ne İşe Yarar?
İK denildiği zaman, akla belli başlı kavramlar gelir: İşe alım süreci, mülakat aşaması ve bordro uygulamaları. Oysa doğru insan kaynakları yönetiminde, personel odaklı uygulamalar daha ön plandadır ve uzun vadede bu uygulamalar da şirketin lehine sonuçlar kazandırır. Peki işletmelerde uygulanması önerilen yetenek yönetimi tam olarak neyi ifade eder?
Yetenek yönetimi, potansiyel yetenekli çalışanı kazanmak ve hâlihazırda bulunan personellerin yeteneklerini geliştirme üzerine bir ik uygulamasıdır. Yetenek yönetimini uygulayan işletmeler, çalışanları elde tutmaya dayalı olan çalışan sadakatini de beslemiş olurlar. Çünkü kendi zamanını ve emeğini veren çalışan, gününün önemli bir bölümünü geçirdiği iş yerine uyum sağlamak ister. Geniş çaplı ik uygulamaları da çalışan bağlılığını artırmaya yönelik stratejilere zemin hazırlar.
Yetenek yönetimdeki amaç da yetenek havuzu oluşturarak alanında yetkin ve uzman kişilerin işletmeye uyum sağlamalarını desteklemektir. Bununla birlikte yetenek yönetimi sadece yetenekli kişiyi işe almak değildir. Asıl süreç, yetenekli personelin şirkete kazandırmasıyla başlar. Doğru yetenek yönetimi sürecinde dikkate alınması gerekenleri şöyle açıklayabiliriz:
- Yeteneklerin beslenmesine, geliştirilmesine dayalı programların ne sıklıkla uygulanacağı,
- Yetenek yönetimi ile birlikte performans yönetiminin de uygulanması gerektiği,
- Çalışan verimliliğini etkileyen konuların gündeme alınıp alınmayacağı,
- Kariyer yönetimi kapsamında koçluk ve danışmanlık hizmetinin uygulanıp uygulanmayacağı,
- Çalışanın yetkinliklerini ve becerilerini geliştirmeye yönelik öğrenme yollarının nasıl uygulanacağı,
- Kısa ve uzun vadeli başarı planlarının çalışan açısından nasıl değerlendirilmesi gerektiği,
- Mevcut çalışanlarının ileriye dönük hedeflerle uyumlu yetkinlikler edinmelerini sağlama.
Buradan hareketle şunu söyleyebiliriz; bir ürün veya hizmet üreten işletmenin, hedef kitlesi yalnızca ürünü tüketenler değildir. Uzun vadeli başarılar elde etmek isteyen bir işletmenin, iç hedef kitlesi, çalışanlardır. Yani dış hedef kitle için müşteri odaklılık, iç hedef kitle için de çalışan odaklı uygulamaları düşünmek gerekir. Bunu düşünen işletme, çalışandan müşteriye uzanan bir memnuniyet zinciri oluşturmuş olur. Ayrıca çalışan performansını en iyi şekilde yönetmek için koçluk ve danışmanlık hizmeti de yetenek yönetiminde yer alır. Çalışan verimliliğini ve yetenek yönetimini en iyi şekilde uygulanmaya yönelik çabalar ise stratejilere bağlıdır. Yetenek yönetimini uygulayan şirketler, strateji odaklı bir iş planı hazırlayarak yetenek yönetimini etkinleştirirler. Yetenek yönetiminin şirkete kazandırdığı faydalar ise şu şekildedir:
- Çalışan memnuniyeti,
- Çalışan verimliliği,
- Departmanlar arası iş birliği ve iletişim,
- Yönetici ve çalışanlar arası uçurumun olmaması,
- Daha Başarılı Departman Çalışmaları,
- İşveren markası imajı ve yüksek itibar,
- Güçlü insan kaynakları yönetimi ve planlaması.
Yetenek Yönetimini Uygulayan Şirketler
Yetenek yönetimi konusunda bazı şirketler, diğerlerden daha öne çıkıyor ve başarılarının bir bölümünü de bu uygulamaya borçlu oluyorlar. Yetenek yönetimi uygulamaları ile öne çıkan şirketlerden bazıları ise şöyledir:
- Meta (Facebook- Sosyal Medya Şirketi)
- Instacart (Teslimat Şirketi)
- Microsoft (Teknoloji- Bilişim Şirketi)
- Dell (Bilgisayar Üreticisi)
- Twitter ( Sosyal Medya Şirketi)
- PepsiCO (Gıda ve İçecek Şirketi)
- Google ( Teknoloji Şirketi)
- Shell (Petrol Şirketi)
- Pfizer (İlaç Şirketi)
- Sabancı (Kurumsal Şirket)
- Koç (Kurumsal Şirket)
Görüldüğü üzere gittikçe kâr artışını yakalayan şirketler, çoğunlukla bildiğimiz çatı markalardan çıkıyor. Yukarıdaki markaların uyguladıkları temel şey, çalışanların performansını önemsemek ve buna yönelik hizmetleri artırmaktır. Üst düzey şirketler genel olarak insan kaynaklarına da yatırım yaptıkları için yetenek yönetimini doğru şekilde uygulamaya yönelik stratejiler de kendiliğinden geliyor.
Yetenek Yönetimi Uygulamaları Nelerdir?
Yetenek yönetimi vizyonu denilen şey, çalışanlara yönelik neler yapılabileceğini içerir. İşletme, kısa ve uzun vadeli hedefler belirleyerek yetenekli çalışanlar için yapabilecekler listesi hazırlar. Yetenek yönetimi uygulamaları söz konusu olduğunda, gündeme alınan ilk adım yetenekli çalışanı bulup işe almaktır.
Görünürde bu çaba, hafife alınsa da işletmelerin sık yaptığı hatalara da sebebiyet verebiliyor. Şöyle ki bir personel adayının, yeteneklerini ve yetkinliklerini belirlemek için yüzeysel sorulardan ve gözlemlerden daha fazlasına ihtiyaç vardır. Özellikle geleneksel mülakatlarda sorulan kalıp sorular, yetenekli çalışanın yeteneğini açmak için fazla düşünülmemiş sorulardır. Bunun yerine yetkinlik bazlı mülakat, ikinci mülakat, davranışsal mülakat gibi ölçümler, çok daha sağlıklı bilgiler verecektir.
Yetenek yönetimi uygulamalarında öne çıkan bir diğer husus ise kapsayıcılığa uygun olarak farklı kuşaklara, etnik kökenlere ve cinsel kimliklere yer vermektir. Bilindiği üzere yetenekli çalışanlar, yalnızca X veya Y kuşağının erkeklerinden oluşmaz. Çalışmaya hazır kadınlar, LGBT bireyleri ve Z kuşağı mensupları da şirkete kazandırılarak kuşaklar arası bilgi alışverişine ve farklı bakış açılarına zemin hazırlanır.
Genel olarak işe alım süreci ile başlayan yetenek yönetimi uygulamaları ve unsurları şu şekildedir:
- Sürekli öğrenme, sürekli gelişim prensibine uygun olarak çalışan eğitimleri vermek,
- Kapsamlı İK performans yazılımları kullanmak,
- Çalışan deneyimini iyileştirici ortam ve koşullar oluşturmak,
- Çalışan verimliliğin artırmaya yönelik terfi ve transfer işlemleri uygulamak,
- Yetenek yönetimi ile uyumlu işe alım ve oryantasyon süreci planlamak,
- Zaman zaman uzaktan çalışma seçeneğini uygulamak,
- Kapsamlı koçluk ve psikolojik danışmanlık hizmeti sunmak.
Yetenek yönetimi uygulamaları, işe yeni başlayan çalışanlardan üst düzey yöneticilere kadar tüm çalışanları içerir. Çalışan deneyimini verimli bir şekilde uygulamak isteyen işletmeler, mevcut çalışanlarına yönelik de uygulamalar hazırlar.
Yetenek Yönetimi Nasıl Uygulanır?
Yetenek yönetimi uygulamaların genel olarak neler olduğunu gördük. Şimdi bu uygulamaları için hangi adımların etkinleştirilmesi gerektiğinden de bahsedelim.
Yetenek yönetimi aşamaları; ölçüm, değerlendirme, performansların takip edilmesi ve analiz gibi unsurlardan oluşur. Yetenek yönetimi ile beraber performans değerlendirme ve kariyer yönetimi de ilgili adımlarda uygulanır. Yetenek yönetimi aşamalarında dikkate alınması gereken şey, şirketin yetenekli çalışanlarla ne yapmak istediğidir. Bütün bunlar kısa ve uzun vadeli hedefler belirlenerek ortaya konulur. Hedeflerin belirlenmesi için ise analiz ve değerlendirme aşamalarının uygulanması gerekir. Genel olarak yetenek yönetimi aşamaları hakkında şöyle bir sıralama yapabiliriz:
- Şirket için gerekli yeteneklerinin tanımını yapma,
- İnsan kaynakları departmanının işe alım sürecini inceleme,
- Yetenek havuzunu oluşturmak için departmanlar arası görüşmeler düzenlemek,
- Yetenekli çalışanı işe almaya yönelik işe alım sürecinin tanımlara göre planlanması,
- Yetenekli çalışanın şirkete katılması için adayın kalbini kazanmak,
- Yeteneklerin geliştirilmesi ve değerlendirmesi için ölçüm modelleri uygulamak,
- Çalışma deneyimini incelemek, çalışanlarla birebir görüşmeler planlamak,
- Yetenekli çalışanı elde tutmaya dayalı güven verici stratejiler belirlemek,
- Şirket içi sorunlara çözüm odaklı yaklaşmak ve çalışan odaklı iş planı oluşturmak.
Görüldüğü üzere geniş bir iş planı olmaksızın yetenek yönetimini uygulamak mümkün değildir. Daha önce de belirtiğimiz üzere iş sadece yetenekli adayı bulmak ve şirkete kazandırmak sınırlı değil. Daha fazla çaba ve tabii ki misyon-vizyon çerçevesinde yetenek yönetimini etkinleştirmek mümkündür.
İşletmelerde yetenek yönetimi nedir sorusundan hareket ederek yetenek yönetimi hakkında bilinmesi gerekenleri sıraladık. Eğer bir işletme sahibiyseniz müşteriler ile beraber çalışanları da düşünmeniz gerektiğini unutmayın.
